Tại sao bạn vẫn bị huyết áp cao dù ăn kiêng, tập luyện đủ?

Tuy nhiên, có không ít trường hợp dù đã áp dụng chế độ ăn uống hợp lý, vận động thường xuyên mà huyết áp vẫn không giảm, thậm chí tiếp tục tăng. Vậy nguyên nhân là do đâu? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ vì sao vẫn bị huyết áp cao dù đã cố gắng “sống lành mạnh” và gợi ý những giải pháp kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn.

Huyết áp cao là gì?

Huyết áp cao, hay tăng huyết áp, là tình trạng khi áp lực máu tác động lên thành mạch máu duy trì ở mức cao trong thời gian dài. Tình trạng này buộc tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể, từ đó làm tăng nguy cơ tổn thương tim và các cơ quan quan trọng như thận, não, mắt.

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), một người được chẩn đoán là bị cao huyết áp khi:

• • Huyết áp tâm thu (chỉ số trên) ≥ 130 mmHg
  • Hoặc huyết áp tâm trương (chỉ số dưới) ≥ 80 mmHg

Nếu không được kiểm soát tốt, huyết áp cao có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng và ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng cuộc sống.

Ăn kiêng, tập luyện mà huyết áp vẫn cao: Nguyên nhân do đâu?

Câu hỏi khiến nhiều người băn khoăn: “Tại sao tôi đã ăn uống rất cẩn thận, kiêng mặn, hạn chế dầu mỡ, tập thể dục hàng ngày mà huyết áp vẫn không ổn định?” Thực tế, huyết áp cao là bệnh lý đa yếu tố, không chỉ liên quan đến chế độ ăn hay tập luyện, mà còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác mà bạn có thể chưa chú ý đến:

Căng thẳng, stress kéo dài

Đây là yếu tố thường bị bỏ qua. Căng thẳng tâm lý hoặc áp lực công việc, gia đình có thể làm tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, khiến mạch máu co lại và huyết áp tăng cao. Dù bạn ăn uống và tập luyện đúng cách, nhưng nếu đầu óc luôn trong trạng thái lo âu, mất ngủ, căng thẳng, huyết áp sẽ rất khó kiểm soát.

Rối loạn nội tiết

Một số bệnh lý nội tiết như hội chứng Cushing, cường giáp, suy giáp, tăng aldosterone nguyên phát… có thể gây tăng huyết áp dù người bệnh vẫn duy trì lối sống lành mạnh. Những rối loạn này ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh huyết áp của cơ thể, khiến thuốc và thay đổi lối sống không đủ hiệu quả nếu không được điều trị căn nguyên.

Rối loạn nội tiết có thể là nguyên nhân dẫn đến huyết áp cao

Bệnh lý nền chưa được kiểm soát

Các bệnh như tiểu đường, rối loạn lipid máu, hội chứng chuyển hóa, bệnh thận mãn tính có thể gây tổn thương mạch máu và tăng áp lực máu. Nếu những bệnh này chưa được điều trị hiệu quả, huyết áp cũng sẽ khó ổn định, dù bạn ăn uống và vận động đúng cách.

Dùng thuốc không đúng cách

Một số người dù đã được bác sĩ kê đơn thuốc điều trị huyết áp nhưng:

• • Không dùng đều đặn, tự ý ngưng thuốc khi thấy “huyết áp bình thường”.
  • Uống sai liều lượng hoặc giờ giấc không ổn định.
  • Sử dụng thuốc không phù hợp với tình trạng bệnh.

Những điều này có thể làm giảm hiệu quả điều trị, khiến huyết áp dao động hoặc tăng trở lại.

Dùng thuốc hoặc chất kích thích gây tăng huyết áp

Một số loại thuốc không liên quan đến tim mạch nhưng lại có thể làm tăng huyết áp như:

• • Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs)
  • Thuốc ngừa thai nội tiết
  • Thuốc giảm nghẹt mũi (có chứa pseudoephedrine)
  • Thuốc corticoid

Ngoài ra, việc sử dụng cà phê quá mức, hút thuốc lá, uống rượu bia… cũng khiến huyết áp không thể giảm dù chế độ ăn uống và tập luyện được thực hiện đều đặn.

Di truyền

Nếu bạn có người thân trong gia đình (bố, mẹ, anh chị em ruột) bị cao huyết áp, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn so với người bình thường. Trong trường hợp này, lối sống lành mạnh có thể giúp làm chậm tiến triển bệnh, nhưng rất khó để kiểm soát hoàn toàn nếu không có sự hỗ trợ từ thuốc.

Chế độ ăn kiêng chưa đúng cách

Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần giảm muối là đủ, nhưng chế độ ăn kiêng hiệu quả cho người bị huyết áp cao cần toàn diện hơn:

• • Kiêng muối đúng cách: Không chỉ giảm muối nêm nếm mà còn phải hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nước mắm, tương, đồ muối chua…
  • Tăng kali và chất xơ: Cần bổ sung rau xanh, trái cây tươi, các loại đậu, ngũ cốc nguyên cám để giúp điều hòa huyết áp.
  • Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol xấu: Tránh đồ chiên xào, mỡ động vật, nội tạng, thức ăn nhanh.

Nếu ăn kiêng chưa đủ khoa học, hiệu quả kiểm soát huyết áp cũng sẽ rất hạn chế.

Huyết áp cao kéo dài gây ra hậu quả gì?

Dù có triệu chứng hay không, huyết áp cao nếu không được điều trị đúng cách sẽ âm thầm gây tổn thương các cơ quan trong cơ thể:

• • Đột quỵ: Tăng áp lực lên mạch máu não gây vỡ mạch hoặc hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ và liệt nửa người.
  • Nhồi máu cơ tim: Tim phải làm việc nhiều hơn, lâu ngày gây suy tim hoặc nhồi máu cơ tim – một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong.
  • Suy thận: Mạch máu tại thận bị tổn thương khiến chức năng lọc máu suy giảm dần, có thể dẫn đến suy thận mạn tính.
  • Mù lòa: Tổn thương mạch máu võng mạc do huyết áp cao có thể gây xuất huyết đáy mắt, giảm thị lực vĩnh viễn.

Làm sao để kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn?

Khi bạn đã ăn kiêng và tập luyện mà huyết áp vẫn cao, đừng bỏ cuộc. Thay vào đó, hãy thực hiện đồng bộ các biện pháp sau:

• • Đo huyết áp thường xuyên
    • Đo vào cùng một khung giờ mỗi ngày.
    • Nên đo tại nhà bằng máy đo huyết áp điện tử đã được kiểm định chất lượng.
    • Ghi lại chỉ số để theo dõi xu hướng tăng – giảm.

Nên đo huyết áp đều đặn và đúng giờ để kiểm soát huyết áp cao

• • Tái khám định kỳ: Khám định kỳ giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng bệnh và điều chỉnh thuốc phù hợp. Tuyệt đối không tự ý tăng hoặc giảm liều mà không có chỉ định chuyên môn.
  • Xét nghiệm kiểm tra toàn diện: Nếu huyết áp không ổn dù đã thay đổi lối sống, bạn cần làm xét nghiệm đánh giá các bệnh lý liên quan: chức năng thận, tuyến giáp, đường huyết, mỡ máu… để tìm nguyên nhân ẩn sau.
  • Điều trị phối hợp nhiều phương pháp: Trong nhiều trường hợp, chỉ ăn kiêng và tập luyện là chưa đủ. Việc sử dụng thuốc điều trị huyết áp kết hợp với thay đổi lối sống là chiến lược hiệu quả và bền vững.
  • Quản lý căng thẳng tốt hơn: Hãy dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, tập thiền, yoga hoặc các hoạt động giúp giảm stress. Một tinh thần thoải mái sẽ giúp huyết áp ổn định tự nhiên.

Huyết áp cao là căn bệnh mạn tính cần được kiểm soát lâu dài. Dù bạn đã ăn kiêng và tập luyện, nếu huyết áp vẫn không cải thiện, đừng vội nản chí. Điều quan trọng là phải hiểu rõ các nguyên nhân khác có thể ảnh hưởng đến huyết áp và có hướng điều chỉnh phù hợp.

Hãy chủ động lắng nghe cơ thể, duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ phác đồ điều trị và thăm khám định kỳ để kiểm soát huyết áp hiệu quả. Sự kiên trì và hiểu biết đúng đắn sẽ là chìa khóa giúp bạn sống khỏe mạnh, an toàn và không lo biến chứng do huyết áp cao gây ra.