Vì sao bạn dễ cảm cúm khi giao mùa? Cách phòng bệnh từ gốc

Giao mùa – khoảng thời gian chuyển giao giữa hai mùa trong năm – luôn là thời điểm khiến cơ thể nhạy cảm và dễ bị tấn công bởi các loại vi khuẩn, virus gây bệnh. Trong đó, cảm cúm là một trong những bệnh phổ biến nhất, ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi và dễ tái phát nếu không được phòng ngừa hiệu quả.

Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao mình dễ cảm cúm mỗi khi trời bắt đầu se lạnh, thay đổi thất thường? Cảm cúm tái đi tái lại có phải do hệ miễn dịch suy yếu hay do môi trường ô nhiễm? Và đâu là cách phòng bệnh từ gốc, giúp bạn nâng cao đề kháng, sống khỏe xuyên mùa?

Hãy cùng tìm hiểu toàn diện trong bài viết dưới đây.

Giao mùa và tác động đến sức khỏe

Giao mùa là gì?

Giao mùa là thời điểm thời tiết thay đổi rõ rệt – từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại. Tại Việt Nam, những giai đoạn giao mùa thường rơi vào:

• • Cuối xuân sang hè (tháng 4 – 5)
  • Cuối hè sang thu (tháng 8 – 9)
  • Cuối thu sang đông (tháng 10 – 11)
  • Đông sang xuân (tháng 1 – 2 năm sau)

Đây là thời điểm nhiệt độ, độ ẩm, áp suất không khí thay đổi thất thường, khiến cơ thể khó thích nghi kịp, từ đó dễ phát sinh bệnh tật, đặc biệt là cảm cúm, cảm lạnh, viêm họng, viêm xoang…

Giao mùa và cảm cúm: Mối liên hệ mật thiết

Cảm cúm là bệnh do virus cúm (Influenza virus) gây ra, lây lan qua đường hô hấp, đặc biệt là trong môi trường khép kín hoặc khi thời tiết thay đổi. Giao mùa chính là “môi trường lý tưởng” để virus cúm phát triển và lan truyền mạnh do:

• • Không khí lạnh làm niêm mạc mũi – họng bị khô, giảm chức năng bảo vệ.
  • Thời tiết thay đổi liên tục khiến cơ thể mất khả năng điều hòa thân nhiệt.
  • Độ ẩm tăng cao tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tồn tại lâu hơn trong không khí.
  • Hệ miễn dịch suy giảm tạm thời khi cơ thể phải thích nghi với điều kiện mới.

Vì sao bạn dễ cảm cúm khi giao mùa?

Không phải ai cũng mắc cảm cúm vào mỗi dịp giao mùa. Tuy nhiên, có một số yếu tố nguy cơ khiến một số người dễ cảm cúm hơn người khác.

Hệ miễn dịch suy yếu

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Hệ miễn dịch chính là “lá chắn” bảo vệ cơ thể khỏi virus cúm. Khi hệ miễn dịch yếu, bạn sẽ:

• • Dễ nhiễm bệnh khi tiếp xúc với người bệnh hoặc không khí ô nhiễm
  • Khó hồi phục nếu đã bị nhiễm
  • Dễ tái phát sau khi vừa khỏi bệnh

Các yếu tố làm giảm miễn dịch bao gồm: thiếu ngủ, stress, chế độ ăn thiếu vi chất, lười vận động, tuổi cao, bệnh mạn tính.

Thói quen sinh hoạt không hợp lý

• • Không giữ ấm đúng cách khi trời trở lạnh
  • Tắm nước lạnh hoặc ra gió ngay sau khi tắm
  • Ngủ dưới quạt quá mạnh hoặc điều hòa lạnh
  • Thức khuya thường xuyên
  • Không rửa tay sau khi đi ngoài đường hoặc tiếp xúc với người bệnh

Làm việc và học tập trong môi trường kín

Văn phòng, lớp học, phòng họp có điều hòa là môi trường lý tưởng để virus cúm lan nhanh qua đường hô hấp. Nếu có người bị cúm trong phòng, khả năng lây sang người khác rất cao nếu không đeo khẩu trang, vệ sinh tay thường xuyên.

Cơ thể thiếu vi chất quan trọng

Thiếu các vi chất như vitamin C, D, kẽm, sắt, selen… khiến hệ miễn dịch hoạt động kém hiệu quả. Đặc biệt:

• • Thiếu vitamin C: Giảm khả năng chống viêm và kháng khuẩn
  • Thiếu kẽm: Giảm sản xuất kháng thể
  • Thiếu vitamin D: Làm giảm hiệu quả của hàng rào miễn dịch

Phân biệt cảm cúm với cảm lạnh thông thường

Nhiều người dễ nhầm lẫn giữa cảm cúm và cảm lạnh, dẫn đến điều trị không đúng cách.

Lưu ý: Cảm cúm có thể tự khỏi sau 5–7 ngày, nhưng nếu hệ miễn dịch yếu, người bệnh có thể bị biến chứng nguy hiểm.

Cách phòng cảm cúm hiệu quả từ gốc

Để phòng ngừa cảm cúm hiệu quả, đặc biệt trong thời điểm giao mùa, bạn cần kết hợp nhiều biện pháp từ lối sống, chế độ dinh dưỡng đến hỗ trợ bằng thực phẩm chức năng.

Tăng cường hệ miễn dịch mỗi ngày

Cách hiệu quả nhất để phòng cảm cúm là tăng cường sức đề kháng từ bên trong:

• • Ngủ đủ giấc (7–8 tiếng/ngày) để cơ thể có thời gian phục hồi
  • Giữ tinh thần thư giãn, tránh căng thẳng kéo dài
  • Tập thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày: đi bộ, yoga, đạp xe
  • Uống đủ nước (2 lít/ngày) để hỗ trợ đào thải độc tố

Bổ sung thực phẩm tăng đề kháng

• • Trái cây giàu vitamin C: Cam, quýt, bưởi, ổi, dâu tây
  • Rau xanh: Rau bina, cải xoăn, bông cải xanh
  • Thực phẩm chứa kẽm: Hải sản, thịt đỏ, hạt bí, ngũ cốc nguyên hạt
  • Tỏi, gừng, nghệ: Có tính kháng khuẩn tự nhiên
  • Nấm đông cô, nấm linh chi: Giúp tăng cường miễn dịch

Ngoài ra, nên bổ sung thêm các vi chất thiết yếu thông qua thực phẩm chức năng chứa vitamin C, D3, kẽm, selen, đặc biệt với người lớn tuổi, người hay bệnh vặt, trẻ em.

Tiêm vắc xin cúm định kỳ

• • Vắc xin cúm giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, giảm mức độ nặng nếu nhiễm
  • Nên tiêm mỗi năm 1 lần, trước mùa cúm từ 1–2 tháng (thường là vào tháng 9–10)
  • Đặc biệt quan trọng với người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh mãn tính

Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống

• • Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người
  • Rửa tay thường xuyên với xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn
  • Giữ ấm cơ thể, nhất là khi ra ngoài vào sáng sớm hoặc buổi tối
  • Không dùng chung đồ dùng cá nhân với người đang bị cảm cúm
  • Thông gió phòng thường xuyên, tránh môi trường kín bí

Khi đã bị cảm cúm, nên xử lý thế nào?

• • Nghỉ ngơi, uống nhiều nước, súc miệng bằng nước muối sinh lý
  • Sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau theo chỉ định của bác sĩ
  • Không tự ý dùng kháng sinh (vì cảm cúm do virus, không phải vi khuẩn)
  • Cách ly với người khác, đeo khẩu trang để tránh lây lan
  • Theo dõi diễn biến bệnh, nếu sốt cao kéo dài hơn 3 ngày hoặc khó thở, cần đến cơ sở y tế

Cảm cúm là một bệnh phổ biến và dễ gặp nhất mỗi khi giao mùa, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch yếu hoặc không có thói quen chăm sóc sức khỏe đúng cách. Tuy là bệnh lành tính, nhưng nếu để tái đi tái lại, cảm cúm có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống, hiệu suất làm việc, học tập và thậm chí là biến chứng nguy hiểm.

Hãy chủ động bảo vệ bản thân và gia đình bằng cách tăng cường hệ miễn dịch, ăn uống lành mạnh, giữ vệ sinh cá nhân và tiêm phòng đầy đủ. Khi đó, bạn sẽ không còn lo lắng về những cơn cảm cúm “đến hẹn lại lên” mỗi khi thời tiết chuyển mùa.