Tại sao người Việt ăn mặn dễ đột quỵ?

Trong đời sống ẩm thực hàng ngày, muối là một loại gia vị không thể thiếu đối với mỗi gia đình Việt Nam. Từ món canh, món kho đến món chấm, khẩu vị mặn đã dần trở thành một phần văn hóa ẩm thực không thể tách rời. Tuy nhiên, ít ai biết rằng thói quen ăn mặn lại là nguyên nhân âm thầm gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe, trong đó đáng lo ngại nhất chính là nguy cơ đột quỵ.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người Việt ăn mặn dễ đột quỵ hơn so với người dân ở nhiều quốc gia khác. Điều này khiến giới chuyên môn và cộng đồng y tế không khỏi lo lắng. Vậy nguyên nhân cụ thể là gì? Thói quen ăn mặn ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe não bộ và hệ tim mạch? Làm sao để điều chỉnh lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày? Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây.

Tình trạng ăn mặn ở người Việt hiện nay

Mức tiêu thụ muối vượt chuẩn khuyến cáo

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo mỗi người trưởng thành không nên tiêu thụ quá 5g muối mỗi ngày (tương đương khoảng 1 thìa cà phê). Tuy nhiên, theo khảo sát từ Bộ Y tế, trung bình mỗi người Việt đang tiêu thụ đến 9.4g muối/ngày, gần gấp đôi mức cho phép.

Điều đáng nói là phần lớn lượng muối không đến từ muối ăn trực tiếp, mà đến từ các thực phẩm chế biến sẵn, nước chấm (nước mắm, xì dầu, mắm tôm…), thực phẩm muối (dưa, cà muối, khô cá, thịt hộp…) và cả việc nêm nếm quá tay khi nấu nướng.

Thói quen ẩm thực đậm đà, khó thay đổi

Người Việt từ lâu đã có khẩu vị thiên về vị mặn, đặc biệt là ở các vùng miền như miền Trung. Các món ăn kho, nướng, chiên tẩm ướp đậm đà được ưa chuộng rộng rãi. Bên cạnh đó, thói quen chấm ngập nước mắm, ăn dưa cà muối hàng ngày cũng góp phần làm tăng đáng kể lượng muối nạp vào cơ thể mỗi ngày mà nhiều người không hề nhận ra.

Tác hại của việc ăn mặn đối với sức khỏe

Ăn mặn không chỉ gây khát nước, phù nề mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng, đặc biệt là tăng huyết áp và đột quỵ – hai vấn đề đang báo động ở người Việt hiện nay.

Gây tăng huyết áp – yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ

Muối chứa natri, một khoáng chất cần thiết nhưng nếu dư thừa sẽ khiến cơ thể giữ nước nhiều hơn, làm tăng áp lực lên thành mạch máu. Khi đó, huyết áp sẽ tăng lên để chống lại áp lực này. Tăng huyết áp lâu dài không được kiểm soát sẽ gây tổn thương các mạch máu, đặc biệt là mạch máu ở não và tim.

Đây là cơ chế gián tiếp nhưng rất nguy hiểm khiến ăn mặn dễ dẫn đến đột quỵ.

Làm tổn thương thận, tim và hệ thần kinh

Khi lượng muối trong máu tăng cao, thận sẽ phải làm việc nhiều hơn để lọc bỏ natri dư thừa. Lâu dài, chức năng thận suy giảm, làm tăng thêm nguy cơ cao huyết áp và mất cân bằng điện giải.

Ngoài ra, nồng độ muối cao trong máu còn ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây căng thẳng, lo âu và rối loạn tuần hoàn máu lên não, là tiền đề dẫn đến các cơn tai biến mạch máu não.

Vì sao người Việt ăn mặn dễ đột quỵ?

Thói quen ăn mặn kéo dài từ nhỏ

Ở Việt Nam, nhiều trẻ em đã quen với các món ăn có vị đậm đà như nước mắm, đồ khô, xúc xích, mì gói… Đây là yếu tố khiến vị giác “nghiện mặn” ngay từ nhỏ, làm cho khi trưởng thành sẽ duy trì thói quen ăn mặn trong thời gian dài mà không ý thức được tác hại.

Thiếu nhận thức về lượng muối ẩn trong thực phẩm

Nhiều người cho rằng chỉ cần giảm muối trong quá trình nấu ăn là đã “ăn nhạt”. Tuy nhiên, họ thường không nhận ra rằng rất nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp, thức ăn nhanh… chứa hàm lượng muối cực kỳ cao. Việc ăn những thực phẩm này thường xuyên mà không kiểm soát sẽ khiến lượng muối nạp vào cơ thể vượt ngưỡng khuyến cáo.

Không kiểm soát được huyết áp

Một vấn đề phổ biến ở người Việt là không đo huyết áp định kỳ, dẫn đến việc không phát hiện sớm tình trạng tăng huyết áp – nguyên nhân trực tiếp gây đột quỵ. Kết hợp với thói quen ăn mặn, việc không kiểm soát huyết áp càng làm tăng nguy cơ đột quỵ cao hơn.

Đột quỵ là gì? Và vì sao ăn mặn lại làm tăng nguy cơ đột quỵ?

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng máu cung cấp cho một phần não bị ngưng trệ đột ngột do tắc nghẽn (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu (xuất huyết não). Khi đó, tế bào não thiếu oxy và dưỡng chất, nhanh chóng bị tổn thương và có thể chết chỉ sau vài phút.

Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn thế giới, trong đó Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao và ngày càng trẻ hóa.

Ăn mặn và mối liên hệ với đột quỵ

• • Gây tăng huyết áp: như đã phân tích, ăn mặn khiến huyết áp tăng cao – nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ.
  • Làm xơ vữa động mạch: lượng muối cao góp phần thúc đẩy sự hình thành các mảng bám trong lòng mạch, khiến mạch máu dễ bị tắc nghẽn hoặc vỡ.
  • Làm giảm độ đàn hồi của mạch máu: điều này làm giảm khả năng chịu áp lực của thành mạch, dễ vỡ mạch máu não dẫn đến xuất huyết não.
  • Ảnh hưởng đến chức năng nội mạc mạch máu: khiến quá trình lưu thông máu bị cản trở, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Cảnh báo từ các chuyên gia y tế

Theo một thống kê từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, hơn 50% người Việt có xu hướng ăn mặn. Đáng lo ngại hơn, có đến 80% người bị đột quỵ có liên quan đến huyết áp cao, và phần lớn không kiểm soát tốt chế độ ăn uống.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cảnh báo rằng nếu người dân Việt Nam giảm được một nửa lượng muối tiêu thụ hàng ngày, tỷ lệ người bị tăng huyết áp, đột quỵ và bệnh tim mạch có thể giảm đáng kể.

Cách phòng ngừa đột quỵ bằng cách kiểm soát lượng muối

Việc giảm lượng muối trong khẩu phần ăn là một trong những cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để phòng ngừa đột quỵ.

Giảm muối trong nấu ăn

• • Giảm dần lượng muối, nước mắm khi nấu ăn.
  • Hạn chế dùng các loại gia vị chứa muối như bột canh, hạt nêm.
  • Dùng các loại rau thơm, chanh, tiêu để tăng hương vị thay vì dùng nhiều muối.

Tránh thực phẩm chế biến sẵn

• • Hạn chế ăn mì gói, xúc xích, thịt xông khói, dưa muối, cá khô.
  • Đọc kỹ thành phần dinh dưỡng trên nhãn sản phẩm để kiểm tra lượng natri.
  • Ưu tiên thực phẩm tươi sống, tự chế biến tại nhà để kiểm soát lượng muối.

Rèn luyện khẩu vị nhạt từ nhỏ

Tập cho trẻ em thói quen ăn nhạt ngay từ nhỏ để giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến muối khi trưởng thành.

Đo huyết áp định kỳ

Theo dõi chỉ số huyết áp đều đặn giúp phát hiện sớm các dấu hiệu nguy cơ, từ đó điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp.

Khuyến nghị từ Bộ Y tế

Bộ Y tế Việt Nam đã đưa ra thông điệp: “Giảm muối – Giảm nguy cơ tăng huyết áp, đột quỵ và bệnh tim mạch” nhằm kêu gọi người dân điều chỉnh thói quen ăn uống. Một số khuyến nghị đáng chú ý bao gồm:

• • Không để lọ muối hay nước mắm trên bàn ăn.
  • Không chấm ngập nước mắm hay nước tương khi ăn.
  • Ăn nhiều rau xanh, trái cây để tăng kali, giúp trung hòa tác động của natri.
  • Tập thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng để giảm gánh nặng cho tim và mạch máu.

Thói quen ăn mặn đã và đang trở thành một trong những “kẻ giết người thầm lặng” trong cộng đồng người Việt. Việc tiêu thụ quá nhiều muối trong thời gian dài không chỉ làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, mà còn trực tiếp gây ra những hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ, ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống và tuổi thọ.

Vì vậy, đã đến lúc mỗi người cần nhận thức rõ tác hại của việc ăn mặn và chủ động thay đổi thói quen ăn uống của mình. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ: bớt một chút muối trong bữa ăn, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, kiểm tra huyết áp thường xuyên… để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Nhớ rằng, giảm muối hôm nay chính là cách đầu tư cho sức khỏe ngày mai.