Chào mừng các bố mẹ đến với chuyên đề “Sức khỏe cho mọi lứa tuổi”. Chúng ta sẽ mở màn series này với đối tượng quan trọng nhất, đáng yêu nhất nhưng cũng… “đau đầu” nhất: Trẻ em.
Làm cha mẹ thời nay giống như chơi một trò chơi điện tử ở chế độ “Hard Mode” vậy. Thông tin thì bạt ngàn trên mạng, ông bà khuyên một kiểu, bác sĩ Google nói một kiểu, còn hội nhóm bỉm sữa lại rỉ tai nhau kiểu khác. Giữa ma trận đó, đâu là “chân ái” để con khỏe mạnh, cao lớn và hạnh phúc?
Đừng lo, bài viết này không phải là một cuốn giáo trình y khoa khô khan. Hãy coi đây là buổi trò chuyện giữa những người làm cha mẹ, nơi chúng ta cùng bóc tách từng khía cạnh của sức khỏe trẻ em – từ miếng ăn, giấc ngủ cho đến những cảm xúc bé tí hin trong đầu con.
Sẵn sàng chưa? Hãy cùng bắt đầu hành trình xây dựng nền móng sức khỏe cho bé yêu nào!
Dinh Dưỡng: Không Chỉ Là “Ăn No”, Mà Phải Là “Ăn Đúng”
Nỗi ám ảnh lớn nhất của các mẹ Việt có lẽ là cái cân. Con còi một chút là mẹ stress, con lười ăn một chút là cả nhà “náo loạn”. Nhưng bố mẹ ơi, sức khỏe trẻ em không đo bằng số ký, mà đo bằng sự cân bằng dưỡng chất.
Quy tắc “Cầu Vồng” trên đĩa ăn
Thay vì ép con ăn thật nhiều cơm (tinh bột), hãy tập trung vào màu sắc. Một bữa ăn đủ chất nên trông như một chiếc cầu vồng:
-
- Màu đỏ/cam (Cà rốt, bí đỏ, cà chua): Tốt cho mắt và hệ miễn dịch (Vitamin A).
- Màu xanh lá (Rau cải, súp lơ): Cung cấp chất xơ giúp hệ tiêu hóa “mượt mà” (tạm biệt táo bón!).
- Màu trắng (Đạm từ gà, cá, đậu phụ): Xây dựng cơ bắp và tế bào.
Mách nhỏ: Trẻ con ăn bằng mắt trước. Hãy thử dùng khuôn cắt rau củ hình ngôi sao, hình gấu… Đảm bảo bé sẽ hào hứng hơn hẳn với món súp lơ xanh “đáng sợ” đấy.
Đừng quên “Bộ đôi vàng”: Canxi và Vitamin D
Ai cũng muốn con cao lớn như siêu mẫu, nên cứ thế tống Canxi vào người con. Nhưng nếu thiếu Vitamin D (đặc biệt là D3K2), Canxi sẽ đi “lạc đường” chứ không vào xương đâu nhé.
-
- Nguồn nạp: Tắm nắng sớm, cá hồi, lòng đỏ trứng và thực phẩm bổ sung theo chỉ định bác sĩ.
Cuộc chiến với Đường (Sugar)
Đường là “kẻ thù ngọt ngào” làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ. Hãy hạn chế tối đa nước ngọt có ga, bánh kẹo công nghiệp. Thay vào đó, vị ngọt từ hoa quả tươi hay các loại hạt sấy khô là lựa chọn tuyệt vời hơn nhiều.
Vận Động: Hãy Để Con Được “Lấm Bẩn”
Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của “những đứa trẻ trong lồng kính”. Sợ nắng, sợ bụi, sợ ngã… và kết quả là những đứa trẻ “nghiện” iPad, Tivi, Youtube.
Sức khỏe trẻ em gắn liền với sự vận động. Khi con chạy nhảy:
-
- Xương cốt được kích thích phát triển chiều dài.
- Tim phổi hoạt động mạnh mẽ hơn.
- Hệ miễn dịch được “tập trận” với môi trường tự nhiên.
Công thức 60 phút mỗi ngày
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị trẻ em nên có ít nhất 60 phút vận động trung bình đến mạnh mỗi ngày. Không cần phải là đi tập gym hay bơi lội chuyên nghiệp đâu:
-
- Với trẻ nhỏ: Đi bộ công viên, chơi đuổi bắt, đạp xe 3 bánh.
- Với trẻ lớn hơn: Đá bóng, nhảy dây, cầu lông, hay đơn giản là phụ mẹ lau nhà, dắt chó đi dạo.
Thử thách cho bố mẹ: Cuối tuần này, hãy cất hết điện thoại, đưa con ra công viên và cho phép con được chạy chân trần trên cỏ, được nghịch cát, nghịch nước. Bẩn một chút thì về tắm, nhưng trải nghiệm và sức đề kháng con nhận được là vô giá.
Sức Khỏe Tinh Thần: Con Cũng Biết Buồn, Biết Stress Đấy!
Đây là phần mà chúng ta hay bỏ quên nhất. Nhiều người nghĩ: “Trẻ con thì biết cái gì mà buồn? Ăn chưa no lo chưa tới!”.
Nhưng thực tế, trẻ em ngày nay chịu áp lực rất lớn: áp lực điểm số, áp lực từ bạn bè đồng trang lứa (peer pressure), và cả áp lực từ kỳ vọng của bố mẹ. Một đứa trẻ khỏe mạnh không chỉ là không ốm đau, mà còn phải vui vẻ, tự tin và biết cách quản lý cảm xúc.
Lắng nghe tích cực (Active Listening)
Khi con đi học về và mặt bí xị, đừng vội hỏi: “Hôm nay được mấy điểm?”.
Hãy hỏi: “Hôm nay ở lớp có chuyện gì làm con không vui à?”.
Và sau đó, hãy ngồi xuống ngang tầm mắt con và lắng nghe. Đừng phán xét, đừng vội đưa ra lời khuyên. Đôi khi con chỉ cần được bố mẹ công nhận cảm xúc của mình thôi: “Ừ, mẹ hiểu là con đang buồn vì bạn A không chơi với con…”.
Cho phép con được sai
Sự tự tin của trẻ được xây dựng trên những lần… thất bại. Đừng bao bọc con quá kỹ. Hãy để con tự buộc dây giày (dù nó lỏng lẻo), tự dọn đồ chơi (dù còn bừa bộn). Khi con làm sai, hãy hướng dẫn thay vì mắng mỏ. Cảm giác “Mình làm được rồi!” chính là liều doping tinh thần mạnh nhất cho trẻ.
Giấc Ngủ: Thời Gian Để Cơ Thể “Sạc Pin” Và Lớn Lên
Bố mẹ có biết 70% hormone tăng trưởng (GH) được tiết ra vào ban đêm, đặc biệt là trong khung giờ từ 22h – 1h sáng khi trẻ ngủ sâu?
Nếu con bạn là một “cú đêm” chính hiệu, bạn đang bỏ lỡ cơ hội vàng để con cao lớn và thông minh hơn. Thiếu ngủ khiến trẻ cáu gắt, mất tập trung và hệ miễn dịch suy yếu thấy rõ.
Thiết lập “Nghi thức ngủ” (Sleep Routine)
Trẻ em rất thích các quy trình lặp đi lặp lại. Hãy tạo ra một chuỗi hành động trước khi ngủ để báo hiệu cho não bộ con biết là “Đến giờ đi ngủ rồi”:
-
- Tắm nước ấm / Vệ sinh cá nhân.
- Mặc đồ ngủ thoải mái.
- Đọc truyện Ehon hoặc kể chuyện (15 phút).
- Tắt đèn, ôm ấp và chúc ngủ ngon.
Tuyệt đối cấm: Xem Tivi/Điện thoại trước khi ngủ 1 tiếng. Ánh sáng xanh sẽ ức chế Melatonin (hormone gây buồn ngủ), khiến bé trằn trọc khó vào giấc.
Phòng Bệnh Hơn Chữa Bệnh: Tấm Lá Chắn Vô Hình
Trong chuyên đề sức khỏe trẻ em, không thể không nhắc đến “hàng phòng thủ”. Đừng đợi đến khi con sốt đùng đùng mới cuống cuồng tìm bác sĩ.
Tiêm chủng đầy đủ – Đúng lịch
Vaccine là phát minh vĩ đại nhất của y học để bảo vệ trẻ em khỏi những căn bệnh nguy hiểm. Đừng vì những tin đồn vô căn cứ trên mạng (anti-vaccine) mà tước đi quyền được bảo vệ của con. Hãy theo sát lịch tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng dịch vụ.
Khám sức khỏe định kỳ và Tẩy giun
-
- Khám tổng quát: Ít nhất 1 năm/lần để kiểm tra chiều cao, cân nặng, thị lực (tật khúc xạ đang tăng rất nhanh) và sức khỏe răng miệng.
- Tẩy giun: 6 tháng/lần cho trẻ từ 2 tuổi trở lên. Giun sán là nguyên nhân hàng đầu gây suy dinh dưỡng và thiếu máu ở trẻ em Việt Nam đấy.
Vệ Sinh Cá Nhân: Bài Học Nhỏ, Lợi Ích To
Cuối cùng, sức khỏe bắt đầu từ những thói quen nhỏ xíu hàng ngày. COVID-19 đã dạy chúng ta tầm quan trọng của việc rửa tay, nhưng đừng để thói quen đó mai một.
Hãy biến việc vệ sinh thành trò chơi:
-
- Thi xem ai rửa tay sạch hơn và nhiều bọt xà phòng hơn.
- Chọn bàn chải đánh răng hình siêu nhân, công chúa mà bé thích.
- Dạy con cách che miệng khi hắt hơi như “Người Dơi” (hắt hơi vào khuỷu tay).
Yêu Thương Là Liều Thuốc Tốt Nhất
Hành trình chăm sóc sức khỏe cho trẻ em là một chặng đường dài hơi, đòi hỏi sự kiên nhẫn vô bờ bến. Sẽ có những ngày con ốm, con quấy, con không nghe lời khiến bạn muốn “bùng cháy”. Nhưng hãy nhớ rằng, bạn đang làm rất tốt.
