Đây không còn là một nhận định mang tính cảnh báo, mà là thực trạng đã và đang xảy ra trong xã hội hiện đại. Nếu trước đây đột quỵ chủ yếu tấn công người trên 60 tuổi thì hiện nay, số ca đột quỵ ở người trong độ tuổi từ 30 đến 45 thậm chí từ 20 đến 29 đang tăng với tốc độ đáng lo ngại.
Vì sao người trẻ trở thành đối tượng đột quỵ chủ yếu? Đâu là những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn mà nhiều người đang chủ quan bỏ qua? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về vấn đề này, giúp bạn phòng tránh kịp thời và hiệu quả.
Đột quỵ là gì và tại sao lại nguy hiểm?
Đột quỵ (hay tai biến mạch máu não) là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do dòng máu cung cấp oxy và dưỡng chất cho não bị gián đoạn hoặc ngưng trệ. Đột quỵ có hai loại chính:
-
- Đột quỵ thiếu máu não (nhồi máu não): chiếm hơn 80% các trường hợp, xảy ra khi cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu nuôi não.
- Đột quỵ xuất huyết não: xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu trong não.
Cả hai loại đều có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời: liệt nửa người, mất khả năng nói, rối loạn nhận thức, thậm chí tử vong.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thống kê rằng mỗi năm có khoảng 15 triệu người bị đột quỵ trên toàn thế giới. Trong đó, khoảng 5 triệu người tử vong và 5 triệu người bị tàn phế vĩnh viễn. Điều đáng nói là số lượng người trẻ tuổi mắc đột quỵ đang ngày càng tăng trong khi nhiều người trong nhóm này vẫn cho rằng họ “còn trẻ, không thể bị đột quỵ”.
Người trẻ – Đối tượng đột quỵ gia tăng nhanh nhất hiện nay
Theo thống kê của Hội Đột quỵ Việt Nam và các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ đột quỵ ở người dưới 45 tuổi đã tăng gần gấp đôi trong 10 năm qua. Tại các bệnh viện tuyến trung ương, không hiếm gặp những bệnh nhân mới 25, 30 hoặc 35 tuổi bị đột quỵ và phải đối mặt với những di chứng nặng nề.
Đáng nói hơn, nhiều trường hợp người trẻ bị đột quỵ khi đang làm việc, tập thể thao hoặc nghỉ ngơi bình thường, không có dấu hiệu bệnh lý nền rõ ràng. Điều này cho thấy đột quỵ không còn là “đặc quyền” của tuổi già, mà đã trở thành nguy cơ hiện hữu với tất cả mọi người.
Đối tượng đột quỵ hiện nay đang dần trẻ hóa
Vì sao người trẻ lại trở thành đối tượng đột quỵ ngày càng phổ biến?
Dưới đây là những nguyên nhân hàng đầu giải thích cho sự gia tăng đáng báo động của đột quỵ ở người trẻ:
Lối sống hiện đại thiếu lành mạnh
Người trẻ ngày nay phải đối mặt với áp lực công việc, học hành, cuộc sống ngày một cao, dẫn đến:
-
- Thức khuya, ngủ không đủ giấc
- Lười vận động, ngồi nhiều
- Sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều
- Căng thẳng, stress kéo dài
Tất cả các yếu tố này đều góp phần làm tổn thương mạch máu, tăng huyết áp, tăng nhịp tim, và cuối cùng là dẫn đến đột quỵ.
Chế độ ăn uống kém khoa học
Thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, nước ngọt có gas, rượu bia, cà phê… là “bạn đồng hành” không thể thiếu của nhiều người trẻ, đặc biệt là ở thành phố. Điều này khiến cơ thể:
-
- Tăng cholesterol xấu (LDL)
- Rối loạn chuyển hóa đường huyết
- Tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu não
Không kiểm tra sức khỏe định kỳ
Nhiều người trẻ tin rằng mình còn khỏe mạnh, không cần đi khám sức khỏe. Thực tế, hàng loạt bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, tim mạch nhẹ… có thể tồn tại âm thầm và là nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ.
Sử dụng chất kích thích và hút thuốc lá
Thuốc lá, ma túy, rượu bia là các yếu tố nguy cơ trực tiếp gây tổn thương thành mạch, làm tăng khả năng hình thành cục máu đông – nguyên nhân chủ yếu dẫn đến đột quỵ ở người trẻ.
Rối loạn đông máu, dị dạng mạch máu bẩm sinh
Một số người trẻ bị đột quỵ do bệnh lý bẩm sinh mà không hề biết: dị dạng động mạch – tĩnh mạch não, phình động mạch não, rối loạn đông máu… Những bệnh lý này chỉ được phát hiện khi đã có biến chứng.
Những dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ ở người trẻ
Đột quỵ có thể xảy ra rất nhanh, nhưng đa số đều có dấu hiệu cảnh báo trước đó vài giờ đến vài ngày. Người trẻ tuổi cần đặc biệt lưu ý nếu thấy các biểu hiện sau:
-
- Tê hoặc yếu một bên mặt, tay, chân
- Nói ngọng, nói khó, không hiểu người khác đang nói gì
- Mất thị lực hoặc nhìn mờ một bên mắt
- Choáng váng, mất thăng bằng, chóng mặt dữ dội
- Đau đầu dữ dội đột ngột, chưa từng trải qua
Nếu bạn hoặc người thân gặp bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy áp dụng quy tắc BEFAST và gọi cấp cứu ngay lập tức. Thời gian xử lý càng nhanh, khả năng hồi phục càng cao.
Các đối tượng đột quỵ nên nhớ kỹ Quy tắc BEFAST để có thể kịp thời cứu chữa
Người trẻ nên làm gì để không trở thành đối tượng đột quỵ?
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Dù đang khỏe mạnh, bạn vẫn nên khám tổng quát ít nhất 1 lần/năm để kiểm tra:
-
- Huyết áp, mỡ máu, đường huyết
- Chức năng tim, thận, gan
- Tầm soát dị tật mạch máu nếu có tiền sử gia đình
Điều chỉnh lối sống
-
- Ngủ đủ giấc (7–8 tiếng/ngày)
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày
- Uống đủ nước, hạn chế rượu bia, không hút thuốc
Ăn uống lành mạnh
-
- Hạn chế muối, đường, mỡ động vật
- Ưu tiên rau xanh, ngũ cốc nguyên cám, cá và thực phẩm giàu omega-3
- Tránh thức ăn nhanh, đồ chiên rán, nước ngọt có gas
Quản lý stress
-
- Thiền, yoga, đọc sách hoặc chơi thể thao là cách hiệu quả để giải tỏa căng thẳng
- Tránh làm việc quá sức, học cách nghỉ ngơi đúng lúc
Nhận biết và phản ứng đúng khi có dấu hiệu
Hiểu biết về đột quỵ và cách xử lý ban đầu sẽ giúp bạn giành lại thời gian vàng nếu chẳng may rơi vào tình huống nguy hiểm.
Đừng để tuổi trẻ đánh đổi bằng đột quỵ
Người trẻ không còn nằm ngoài vùng nguy cơ của đột quỵ. Thậm chí, với tốc độ sống nhanh, áp lực cao và lối sống thiếu lành mạnh hiện nay, người trẻ đang trở thành đối tượng đột quỵ có tốc độ gia tăng nhanh nhất.
