Nhồi máu cơ tim – không còn là bệnh của riêng người lớn tuổi hay người bệnh nền
Khi nhắc đến nhồi máu cơ tim, hầu hết chúng ta đều nghĩ rằng đó là căn bệnh của người già, người hút thuốc lâu năm, hay người có tiền sử tim mạch. Nhưng thực tế đáng lo ngại là: ngày càng có nhiều người trẻ tuổi, thể lực tốt, không có bệnh nền rõ ràng, vẫn đột ngột đột quỵ tim và tử vong vì nhồi máu cơ tim.
Nhiều ca “gục ngã” khi đang chơi thể thao, tập gym, chạy marathon, thậm chí sau một ngày làm việc căng thẳng, tưởng chừng không có lý do rõ ràng. Điều này khiến không ít người bàng hoàng, đặt ra câu hỏi: Vì sao người khỏe mạnh vẫn có thể bị nhồi máu cơ tim bất ngờ?
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ bản chất của nhồi máu cơ tim, các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn mà bạn dễ bỏ qua, và cách để phòng ngừa hiệu quả dù bạn đang rất “khỏe mạnh”.
Nhồi máu cơ tim là gì? Vì sao lại nguy hiểm đến vậy?
Nhồi máu cơ tim (Myocardial Infarction – MI) là tình trạng một hoặc nhiều nhánh động mạch vành – mạch máu nuôi tim – bị tắc nghẽn hoàn toàn hoặc một phần, khiến máu không thể đưa oxy và dưỡng chất đến cơ tim.
Hậu quả:
-
- Các tế bào tim bắt đầu chết sau 15–30 phút thiếu máu.
- Nếu không được cấp cứu kịp thời, vùng cơ tim bị hoại tử không phục hồi.
- Có thể gây suy tim, loạn nhịp, sốc tim, hoặc tử vong trong vài giờ.
Điều đáng sợ: 50% trường hợp nhồi máu cơ tim không có triệu chứng báo trước, hoặc có nhưng rất mơ hồ – đặc biệt ở người trẻ và người “tưởng là khỏe”.
Nhồi máu cơ tim là một bênh rất nguy hiểm
Vì sao người khỏe mạnh vẫn có thể bị nhồi máu cơ tim?
Có mảng xơ vữa “tiềm ẩn” không triệu chứng
Nhiều người có xơ vữa động mạch từ rất sớm do chế độ ăn giàu cholesterol xấu, đường tinh luyện, đồ chiên rán, thói quen ít vận động. Tuy nhiên, vì không có biểu hiện lâm sàng nên không được phát hiện.
Khi gặp stress, vận động mạnh hoặc huyết áp tăng đột ngột:
-
- Mảng xơ vữa vỡ ra, tạo cục máu đông
- Cục máu đông bít hoàn toàn lòng mạch → gây nhồi máu cơ tim cấp
Tăng huyết áp mà không biết
Huyết áp cao là “kẻ giết người thầm lặng”. Nhiều người trẻ bị tăng huyết áp nhẹ nhưng không biết, không kiểm tra định kỳ. Huyết áp cao làm:
-
- Tổn thương thành mạch, tạo điều kiện hình thành mảng xơ vữa
- Tăng gánh nặng cho tim, nhất là khi tập luyện, xúc động mạnh
Stress kéo dài và lối sống căng thẳng
Áp lực công việc, thức khuya, lo âu kéo dài… khiến hormone stress (cortisol, adrenaline) tăng cao. Những hormone này:
-
- Làm tim đập nhanh, co mạch vành
- Tăng đông máu, dễ gây huyết khối
- Gây rối loạn nhịp tim, tăng nguy cơ đột tử
Thức khuya, thiếu ngủ kéo dài
Ngủ ít hơn 5–6 giờ mỗi đêm khiến:
-
- Rối loạn nhịp sinh học, tăng huyết áp ban đêm
- Hệ thần kinh giao cảm hoạt động liên tục, khiến tim không được nghỉ
- Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và gây tắc mạch
Lạm dụng chất kích thích
-
- Cà phê đặc, nước tăng lực, thuốc lá điện tử, rượu mạnh gây co mạch, rối loạn nhịp tim.
- Một số thuốc tăng cơ, giảm cân không rõ nguồn gốc cũng gây tăng huyết áp và nguy cơ nhồi máu cơ tim.
Vận động quá sức đột ngột
Nhiều người không tập luyện thường xuyên nhưng đột ngột tập nặng, thi đấu thể thao, nâng tạ quá sức dễ gây:
-
- Tăng huyết áp cấp tính
- Gây rách mảng xơ vữa đang tồn tại âm thầm
- Gây co thắt mạch vành – nguyên nhân hàng đầu gây nhồi máu cơ tim ở người trẻ
Nhận biết sớm triệu chứng nhồi máu cơ tim – đừng bỏ qua dấu hiệu nhỏ
Một trong những lý do khiến nhồi máu cơ tim trở thành “sát thủ thầm lặng” là vì triệu chứng ban đầu thường rất mơ hồ, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường như đầy hơi, rối loạn tiêu hóa hay mệt mỏi sau một ngày dài làm việc.
Đặc biệt ở người trẻ, người khỏe mạnh hoặc người ít khi đi khám sức khỏe định kỳ, các triệu chứng dễ bị bỏ qua hoặc chủ quan. Tuy nhiên, chính những biểu hiện tưởng như nhỏ nhặt đó lại là “tín hiệu cảnh báo” quan trọng của cơ thể, nếu được nhận biết kịp thời có thể giúp bạn thoát khỏi một cơn nhồi máu cơ tim nguy hiểm tính mạng.
Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng và không điển hình mà bạn cần chú ý:
Cảm giác tức ngực, đè nặng hoặc ép chặt ngực
-
- Đây là triệu chứng phổ biến nhất của nhồi máu cơ tim.
- Người bệnh cảm thấy căng tức ở vùng giữa ngực hoặc bên trái, như bị “đè nặng” bởi vật nặng 5–10 kg.
- Cảm giác đau không giống đau nhói hay châm chích, mà là âm ỉ, lan tỏa, dữ dội theo từng đợt.
- Có thể lan lên vai trái, cổ, hàm dưới, lưng hoặc tay trái.
Lưu ý: Không phải lúc nào cũng đau rõ ràng – nhiều người chỉ thấy khó chịu ở vùng ngực, hơi “khó thở”, tưởng là “đầy bụng” hoặc “trào ngược dạ dày”.
Khó thở, hụt hơi dù không vận động nặng
-
- Đột ngột cảm thấy khó hít sâu, hụt hơi khi nói chuyện, đi bộ chậm cũng mệt.
- Một số người thấy khó thở khi nằm, phải ngồi dậy mới dễ chịu.
- Có thể kèm theo cảm giác tức ngực, lo lắng, hồi hộp.
Vì sao xảy ra? Khi dòng máu đến cơ tim bị tắc, tim không bơm máu hiệu quả, phổi cũng không trao đổi oxy tốt – dẫn đến tình trạng thiếu oxy toàn cơ thể.
Đổ mồ hôi lạnh, da tái xanh
-
- Mồ hôi đổ ra đột ngột, không do nóng hoặc vận động.
- Thường đi kèm với cảm giác lo lắng, hồi hộp, chóng mặt.
- Da tái xanh, môi nhợt – biểu hiện của thiếu oxy trong máu cấp tính.
Lưu ý: Đây là dấu hiệu rất dễ bị nhầm với say nắng, mất nước hoặc hạ đường huyết.
Buồn nôn, ói mửa, cảm giác đầy bụng, khó tiêu
-
- Một số người không đau ngực, chỉ thấy đầy bụng, buồn nôn, ói ra nước chua.
- Dễ bị hiểu lầm là rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thức ăn.
- Tuy nhiên, nhồi máu vùng đáy tim (vùng sau) lại thường gây ra triệu chứng tiêu hóa mơ hồ như thế.
Đặc biệt lưu ý: Nếu buồn nôn đi kèm khó thở, đổ mồ hôi lạnh và mệt lả, hãy nghi ngờ nhồi máu cơ tim.
Mệt mỏi bất thường, không rõ lý do
-
- Cảm giác đuối sức, không có năng lượng, dù trước đó ngủ đủ và không làm việc nặng.
- Cảm thấy uể oải khi vừa ngủ dậy, như vừa trải qua một trận ốm dài.
- Có thể xuất hiện vài ngày trước cơn nhồi máu cơ tim chính thức.
Đặc biệt ở phụ nữ: mệt mỏi là triệu chứng rất phổ biến nhưng dễ bỏ qua.
Tim đập nhanh, đánh trống ngực, cảm giác “hẫng” trong lồng ngực
-
- Cảm giác tim đập thình thịch không rõ lý do khi đang nghỉ ngơi
- Một số người cảm thấy ngực trống rỗng, hụt một nhịp – biểu hiện của rối loạn nhịp tim
- Có thể đi kèm choáng váng, run tay chân, khó nói – cần cấp cứu ngay
Choáng váng, chóng mặt, mất ý thức thoáng qua
-
- Có thể là dấu hiệu tụt huyết áp cấp do nhồi máu
- Người bệnh cảm thấy mờ mắt, đứng không vững, phải ngồi hoặc nằm xuống
-
Trường hợp nặng có thể ngất xỉu đột ngột
Hãy để ý hơn nếu cơ thể có dấu hiệu choáng váng chóng mặt
Khi nào cần đi cấp cứu?
Nếu bạn hoặc người thân gặp bất kỳ 2 dấu hiệu trở lên trong danh sách trên, đặc biệt khi:
-
- Đau tức ngực không dứt sau 10–15 phút
- Có tiền sử tăng huyết áp, mỡ máu, tiểu đường
- Vừa trải qua cảm xúc mạnh, gắng sức, mất ngủ kéo dài
Hãy gọi ngay cấp cứu 115 và đưa người bệnh đến bệnh viện có chuyên khoa tim mạch gần nhất.
Tuyệt đối không:
-
- Tự lái xe đưa bệnh nhân
- Chờ đợi triệu chứng tự hết
- Dùng thuốc không rõ chỉ định như thuốc tiêu hóa, dầu gió, cao dán
Một số trường hợp không có triệu chứng điển hình
-
- Người tiểu đường lâu năm: có thể không cảm thấy đau ngực do dây thần kinh cảm giác bị tổn thương
- Người cao tuổi: triệu chứng mờ nhạt, chỉ thấy mệt, uể oải
- Phụ nữ: thường có triệu chứng không điển hình, như mệt, mất ngủ, đau lưng, đau cổ, khó tiêu
Vì vậy, hãy không chủ quan khi thấy cơ thể có điều gì đó “không bình thường”, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ tim mạch tiềm ẩn.
Làm gì để ngăn chặn nhồi máu cơ tim “từ khi chưa xảy ra”?
Kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ
-
- Đo huyết áp, mỡ máu, đường huyết ít nhất mỗi 6 tháng
- Làm điện tâm đồ, siêu âm tim, xét nghiệm CRP-hs nếu có yếu tố nguy cơ
Thay đổi chế độ ăn uống
-
- Giảm muối, đường, chất béo bão hòa
- Tăng rau xanh, cá, hạt dinh dưỡng, dầu oliu
- Hạn chế ăn đêm, ăn quá no, bỏ bữa sáng
Tập luyện phù hợp
-
- Tập đều đặn 5 buổi/tuần, mỗi lần 30 phút: đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe
- Tránh tập nặng đột ngột nếu không có nền tảng thể lực
- Khởi động kỹ trước khi vận động
Kiểm soát stress và ngủ đủ giấc
-
- Ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi đêm
- Hạn chế dùng điện thoại sau 21h
- Tập thiền, viết nhật ký cảm xúc, chia sẻ với người thân
Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia
-
- Không chỉ thuốc lá truyền thống, mà thuốc lá điện tử cũng làm hẹp mạch vành
- Uống rượu ở mức tối thiểu hoặc không dùng
