Ngủ điều hòa quá lạnh – nguy cơ viêm phổi mùa hè tăng cao!

Viêm phổi vốn thường gắn liền với mùa đông hay thời tiết lạnh, nhưng thực tế, nhiều ca viêm phổi lại xảy ra giữa mùa hè, khi mọi người lạm dụng điều hòa không đúng cách. Vậy tại sao ngủ điều hòa quá lạnh lại làm tăng nguy cơ viêm phổi? Cần lưu ý gì để sử dụng điều hòa an toàn khi ngủ vào mùa hè? Cùng khám phá trong bài viết dưới đây.

Ngủ điều hòa quá lạnh – hành động “vô tình” gây hại

Sử dụng điều hòa khi ngủ vào mùa hè mang lại cảm giác dễ chịu, giúp cơ thể thoát khỏi sự mệt mỏi do nắng nóng, từ đó ngủ ngon hơn. Tuy nhiên, nhiều người có thói quen để nhiệt độ điều hòa quá thấp (dưới 24°C) hoặc hướng luồng gió lạnh thổi trực tiếp vào người, kết hợp với việc ngủ xuyên đêm không thay đổi tư thế, đã vô tình tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus dễ xâm nhập và tấn công phổi.

Không khí lạnh, đặc biệt là lạnh sâu và kéo dài, làm niêm mạc đường hô hấp bị khô, suy giảm chức năng bảo vệ tự nhiên, từ đó tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus phát triển mạnh hơn. Ngoài ra, ngủ trong môi trường quá lạnh làm mạch máu co lại, máu lưu thông kém, hệ miễn dịch suy yếu, tạo “cơ hội vàng” cho vi khuẩn gây viêm phổi xâm nhập.

Vì sao ngủ điều hòa quá lạnh làm tăng nguy cơ viêm phổi?

Không khí lạnh làm khô niêm mạc hô hấp

Khi không khí trong phòng quá lạnh, niêm mạc mũi – họng – phế quản dễ bị khô, mất đi lớp dịch nhầy có tác dụng giữ ẩm và bảo vệ. Kết quả là:

• • Khả năng lọc bụi, vi khuẩn, virus giảm
  • Dễ bị viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản
  • Các tác nhân gây bệnh có thể xâm nhập sâu vào phổi và gây viêm phổi

Luồng gió lạnh thổi trực tiếp vào ngực, lưng hoặc mặt

Nhiều người có thói quen nằm ngay dưới luồng gió điều hòa hoặc để máy lạnh thổi thẳng vào cơ thể suốt đêm. Hơi lạnh làm mạch máu ở vùng ngực, cổ và đường thở co lại, làm giảm lưu lượng máu nuôi dưỡng niêm mạc phế quản và phổi, khiến phổi dễ bị tổn thương khi có vi khuẩn tấn công.

Đặc biệt, trẻ nhỏ khi ngủ không xoay trở được nhiều hoặc thường đá chăn, dễ bị lạnh vùng ngực, dẫn đến viêm phổi cấp tính chỉ sau 1–2 đêm ngủ điều hòa lạnh quá mức.

Suy giảm miễn dịch cục bộ

Ngủ trong môi trường lạnh lâu ngày có thể làm cơ thể rơi vào trạng thái suy giảm miễn dịch cục bộ, đặc biệt ở vùng phổi. Khi đó:

• • Hệ miễn dịch phản ứng chậm với vi khuẩn, virus
  • Các phản xạ ho, hắt hơi để tống dị vật ra khỏi phổi bị ức chế
  • Nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp dưới tăng lên

Đây là nguyên nhân khiến nhiều người bị viêm phổi giữa mùa hè mà không hề tiếp xúc với người bị bệnh.

Điều hòa không được vệ sinh thường xuyên là ổ vi khuẩn

Không khí từ điều hòa nếu không được lọc sạch có thể chứa:

• • Vi khuẩn, nấm mốc từ bộ lọc cũ, bẩn
  • Mạt bụi, phấn hoa, chất ô nhiễm gây dị ứng
  • Virus từ người bệnh hô hấp khác trong gia đình

Khi hít phải những tác nhân này liên tục trong lúc ngủ – khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi và đề kháng yếu – nguy cơ viêm phổi sẽ tăng lên rõ rệt.

Những ai dễ bị viêm phổi do ngủ điều hòa?

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị ảnh hưởng nặng nề hơn khi ngủ điều hòa sai cách gồm:

• • Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: phổi và hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện
  • Người cao tuổi: sức đề kháng giảm, dễ nhiễm khuẩn hô hấp
  • Người mắc bệnh mãn tính như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, bệnh tim phổi
  • Phụ nữ mang thai: thay đổi nội tiết và miễn dịch khiến dễ nhiễm trùng hơn
  • Người vừa ốm dậy hoặc đang trong thời kỳ hồi phục sức khỏe

Dấu hiệu cảnh báo viêm phổi sau khi ngủ điều hòa quá lạnh

Ngủ điều hòa quá lạnh vào ban đêm, đặc biệt trong thời gian dài hoặc khi nhiệt độ cài đặt quá thấp, có thể làm tổn thương hệ hô hấp mà bạn không hề hay biết. Nhiều người thường nhầm lẫn các biểu hiện ban đầu của viêm phổi với cảm lạnh thông thường, dẫn đến chủ quan, không điều trị kịp thời. Trên thực tế, viêm phổi do nhiễm lạnh (như ngủ điều hòa quá sâu, quá lạnh) có thể diễn tiến âm thầm và gây biến chứng nghiêm trọng nếu không phát hiện sớm.

Dưới đây là những dấu hiệu quan trọng cảnh báo cơ thể bạn – hoặc người thân – có thể đang bị viêm phổi sau khi ngủ điều hòa lạnh sâu:

Ho kéo dài hoặc ho có đờm

Biểu hiện đầu tiên và dễ nhận thấy nhất là ho, ban đầu có thể là ho khan, sau đó chuyển thành ho có đờm, đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm. Ho do viêm phổi thường kèm theo cảm giác nặng ngực, đau tức khi ho sâu, và không cải thiện sau vài ngày nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc cảm thông thường.

Nếu đờm có màu vàng, xanh hoặc lẫn máu nhẹ, đó là dấu hiệu cho thấy đường hô hấp dưới đang bị viêm nhiễm nặng và cần được thăm khám sớm.

Sốt nhẹ hoặc sốt cao, kèm ớn lạnh

Sau một đêm ngủ trong phòng điều hòa lạnh sâu, nếu cơ thể bắt đầu sốt nhẹ hoặc sốt cao đột ngột, kèm theo cảm giác ớn lạnh, run người, vã mồ hôi, thì rất có thể bạn đã bị nhiễm trùng phổi. Sốt là phản ứng tự nhiên khi cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh, và sốt trong viêm phổi thường kéo dài, khó kiểm soát nếu không có sự can thiệp y tế.

Trẻ em và người cao tuổi có thể biểu hiện sốt không rõ rệt, nhưng lại quấy khóc, mệt lả, li bì hoặc mất tỉnh táo, cần đặc biệt lưu ý.

Khó thở, thở nhanh, tức ngực

Khi phổi bị viêm, chức năng trao đổi khí giảm sút rõ rệt, khiến người bệnh cảm thấy khó thở, thở nông hoặc thở nhanh hơn bình thường, kể cả khi nghỉ ngơi. Một số người còn cảm giác đau ngực khi hít sâu, tức ngực dai dẳng, rất dễ bị nhầm với mệt do làm việc quá sức hoặc nóng nực.

Trẻ nhỏ có thể thở bằng bụng, phập phồng cánh mũi, co kéo lồng ngực – là những dấu hiệu rõ rệt cho thấy hệ hô hấp đang chịu áp lực.

Cơ thể mệt mỏi, ăn kém, uể oải

Viêm phổi làm cơ thể mất sức nhanh chóng. Người bệnh thường có cảm giác mệt lả, không muốn ăn uống, ngủ li bì cả ngày, dù trước đó hoàn toàn khỏe mạnh. Đây là hậu quả của tình trạng nhiễm khuẩn đang âm thầm lan rộng trong phổi, kết hợp với việc thiếu oxy trong máu do phổi hoạt động kém.

Đặc biệt, nếu chỉ sau một vài đêm ngủ điều hòa lạnh mà bạn thấy suy giảm năng lượng rõ rệt, hãy nghĩ đến khả năng phổi đang bị ảnh hưởng.

Triệu chứng giống cảm lạnh nhưng kéo dài bất thường

Một số người có biểu hiện tương tự cảm cúm hoặc cảm lạnh sau khi nằm điều hòa lạnh như:

• • Sổ mũi
  • Nghẹt mũi
  • Hắt hơi
  • Rát họng

Tuy nhiên, điểm khác biệt là các triệu chứng này kéo dài nhiều ngày, không dứt, thậm chí nặng dần, đi kèm với ho, sốt và mệt mỏi – dấu hiệu điển hình của viêm phổi hoặc viêm phế quản nặng.

Khi nào cần đi khám?

Ngay khi phát hiện các dấu hiệu sau khi ngủ điều hòa quá lạnh như:

• • Ho kéo dài > 3 ngày, không đáp ứng thuốc thông thường
  • Sốt cao liên tục trên 38.5°C
  • Đau tức ngực, khó thở
  • Mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân
  • Trẻ em, người già có dấu hiệu lờ đờ, ăn uống kém

Bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và chụp X-quang phổi, làm xét nghiệm máu nếu cần thiết để xác định rõ nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời.

Cách ngủ điều hòa an toàn, không lo viêm phổi

Để tận hưởng không khí mát mẻ trong những đêm hè mà không làm tổn thương phổi, hãy áp dụng các nguyên tắc sau:

Đặt nhiệt độ hợp lý

• • Nhiệt độ nên đặt từ 26–28°C, không nên để dưới 24°C khi ngủ, kể cả vào ban đêm.
  • Dùng chế độ “sleep” hoặc “quiet” nếu điều hòa có tính năng này để tự điều chỉnh nhiệt độ phù hợp với nhịp sinh học khi ngủ.

Không để luồng gió thổi trực tiếp vào cơ thể

• • Luôn điều chỉnh hướng gió lên trần hoặc sang tường, tuyệt đối không hướng vào mặt, ngực hoặc lưng.
  • Nếu dùng quạt gió hỗ trợ điều hòa, nên để quạt quay tự động, tốc độ nhẹ và không hướng trực tiếp vào người.

Đắp chăn mỏng khi ngủ

• • Dù trời nóng, vẫn nên đắp một lớp chăn mỏng hoặc mặc áo dài tay, đặc biệt là cho trẻ em và người già để bảo vệ ngực, bụng, lưng khỏi hơi lạnh.
  • Kiểm tra kỹ khi ngủ say để tránh bị đá chăn hoặc nằm lệch vùng gió thổi.

Bổ sung độ ẩm trong phòng

• • Điều hòa thường làm khô không khí, nên dùng máy tạo ẩm hoặc đặt một chậu nước nhỏ trong phòng.
  • Uống đủ nước trong ngày và uống một chút nước ấm trước khi ngủ để bảo vệ đường hô hấp.

Vệ sinh điều hòa định kỳ

• • Làm sạch bộ lọc không khí 1–2 lần/tháng, tổng vệ sinh hệ thống điều hòa ít nhất mỗi 6 tháng/lần.
  • Tránh để bụi, nấm mốc, vi khuẩn tích tụ làm ô nhiễm không khí phòng.

Ngủ điều hòa là nhu cầu chính đáng trong mùa hè, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm cảm giác oi bức. Tuy nhiên, nếu dùng điều hòa không đúng cách, đặc biệt là để quá lạnh, bạn đang vô tình tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tấn công hệ hô hấp, làm tăng nguy cơ viêm phổi – một căn bệnh có thể nguy hiểm nếu phát hiện muộn.

Hãy sử dụng điều hòa một cách thông minh: điều chỉnh nhiệt độ vừa phải, tránh luồng gió trực tiếp, giữ ấm vùng ngực, bổ sung độ ẩm, và vệ sinh máy thường xuyên. Sự thay đổi nhỏ trong thói quen hàng ngày có thể mang lại lợi ích lớn cho sức khỏe cả gia đình trong mùa hè này.