Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết, chính xác và dễ hiểu về các mốc tiêm chủng cần ghi nhớ, giúp cha mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe toàn diện cho con ngay từ những năm tháng đầu đời.
Tại sao cần tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch cho trẻ dưới 10 tuổi?
Giai đoạn từ sơ sinh đến 10 tuổi là thời điểm trẻ bắt đầu làm quen với môi trường sống bên ngoài bụng mẹ. Đây cũng là lúc hệ miễn dịch của trẻ dần hoàn thiện và cần được “huấn luyện” để ghi nhớ, chống lại các tác nhân gây bệnh.
Tiêm vắc xin giúp cơ thể trẻ tạo ra kháng thể, từ đó:
-
- Phòng ngừa hiệu quả nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như: bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm màng não, viêm phổi, sởi, quai bị, rubella…
- Hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng (miễn dịch cộng đồng)
- Giảm tỷ lệ tử vong và biến chứng nặng ở trẻ nhỏ
- Tiết kiệm chi phí điều trị, thời gian chăm sóc bệnh
Việc tiêm đúng mốc thời gian và đủ liều là yếu tố then chốt để vắc xin phát huy tác dụng tối đa. Nếu tiêm muộn hoặc không tiêm nhắc lại đúng lịch, hiệu quả phòng bệnh sẽ suy giảm đáng kể.
Các mốc tiêm chủng cần nhớ cho trẻ dưới 10 tuổi
Giai đoạn sơ sinh (0 – 1 tháng tuổi)
Ngay sau khi sinh:
-
- Vắc xin viêm gan B (mũi 1): tiêm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh để ngăn ngừa lây truyền virus từ mẹ sang con.
- Vắc xin BCG (lao): giúp phòng ngừa bệnh lao, đặc biệt là lao phổi, lao màng não.
Lưu ý: Nếu trẻ sinh non hoặc có cân nặng dưới 2.000g, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm vắc xin viêm gan B.
2 tháng tuổi
-
- Vắc xin 5 trong 1 (hoặc 6 trong 1): phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, Hib (gây viêm màng não, viêm phổi). Mũi này được tiêm lần đầu tiên.
- Vắc xin bại liệt (IPV): thường kết hợp trong mũi 5 trong 1 hoặc tiêm riêng tùy loại vắc xin.
- Vắc xin Rota (uống): phòng tiêu chảy do virus Rota – nên uống càng sớm càng tốt, trước 6 tháng tuổi.
3 tháng tuổi
-
- Vắc xin 5 trong 1 (hoặc 6 trong 1) – mũi 2
- Vắc xin bại liệt (OPV hoặc IPV) – mũi 2
- Vắc xin Rota – liều 2 (nếu dùng loại 3 liều)
4 tháng tuổi
-
- Vắc xin 5 trong 1 (hoặc 6 trong 1) – mũi 3
- Vắc xin bại liệt – mũi 3
- Vắc xin Rota – liều 3 (nếu dùng loại 3 liều)
5 tháng tuổi
-
- Không có mũi tiêm mới, nhưng cha mẹ cần theo dõi sát lịch tiêm nhắc lại của các loại vắc xin đã tiêm trước đó.
6 tháng tuổi
-
- Vắc xin cúm mùa – mũi 1: cúm là bệnh truyền nhiễm phổ biến, dễ gây biến chứng ở trẻ nhỏ.
- Vắc xin viêm gan B – mũi cuối (mũi 3 nếu chưa tiêm trong 5 trong 1)
7 tháng tuổi
-
- Vắc xin cúm – mũi 2: tiêm nhắc lại sau 1 tháng với liều đầu tiên để đảm bảo hiệu lực miễn dịch.
9 tháng tuổi
-
- Vắc xin sởi – mũi 1: phòng bệnh sởi – một trong những bệnh có nguy cơ bùng phát cao, lây lan nhanh và gây biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não.
12 tháng tuổi (1 tuổi)
-
- Vắc xin sởi – quai bị – rubella (MMR) – mũi 1
- Vắc xin viêm não Nhật Bản – mũi 1
- Vắc xin phế cầu – liều nhắc (nếu đã tiêm từ sớm)
15 tháng tuổi
-
- Vắc xin thủy đậu – mũi 1: giúp phòng bệnh thủy đậu – lây lan rất nhanh trong cộng đồng.
- Vắc xin viêm não Nhật Bản – mũi 2 (cách mũi 1 khoảng 1 – 2 tuần)
18 tháng tuổi
-
- Vắc xin 5 trong 1 – mũi nhắc lại
- Vắc xin sởi – quai bị – rubella (MMR) – mũi 2
- Vắc xin viêm não Nhật Bản – mũi 3 (cách mũi 2 khoảng 1 năm)
Mốc tiêm chủng từ 2 tuổi đến dưới 10 tuổi
Từ 2 tuổi
-
- Vắc xin viêm gan A (2 mũi cách nhau 6 – 12 tháng)
- Vắc xin phế cầu – liều nhắc (nếu chưa tiêm đủ liều)
Từ 4 – 6 tuổi
-
- Vắc xin bạch hầu – ho gà – uốn ván (DPT) – mũi nhắc
- Vắc xin bại liệt – mũi nhắc
- Vắc xin sởi – quai bị – rubella – mũi nhắc lần 3 (nếu chưa tiêm đầy đủ)
Từ 6 tuổi trở lên
-
- Vắc xin cúm mùa – nhắc lại mỗi năm
- Vắc xin viêm não Nhật Bản – nhắc lại 3 năm/lần
- Vắc xin HPV (nếu là bé gái từ 9 tuổi trở lên): phòng ngừa ung thư cổ tử cung
Lưu ý quan trọng khi đưa trẻ đi tiêm chủng
Kiểm tra sức khỏe trước tiêm
-
- Chỉ nên tiêm khi trẻ khỏe mạnh, không sốt, không mắc bệnh nhiễm trùng cấp.
- Nếu trẻ đang dùng thuốc kháng sinh, nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi tiêm.
Theo dõi sau tiêm
-
- Ở lại cơ sở y tế ít nhất 30 phút sau tiêm để theo dõi phản ứng.
- Trong 24 – 48 giờ sau tiêm, cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường: sốt cao, sưng tấy tại chỗ tiêm, quấy khóc không dứt, khó thở…
Tiêm đủ liều và đúng lịch
-
- Tiêm trễ có thể làm giảm hiệu lực miễn dịch.
- Nếu quên lịch, nên tiêm bù sớm nhất có thể, không cần tiêm lại từ đầu mà tiếp tục theo phác đồ.
Không tự ý đổi loại vắc xin
-
- Mỗi loại vắc xin có phác đồ khác nhau, không nên đổi hãng, đổi loại nếu không có hướng dẫn từ chuyên gia.
Giữ sổ tiêm chủng cẩn thận
-
- Ghi chép đầy đủ các mũi tiêm đã thực hiện.
- Mang theo sổ mỗi lần tiêm để theo dõi chính xác lịch trình tiếp theo.
Hãy giữ sổ tiêm chủng cẩn thận để theo dõi các mốc tiêm chủng của bé
Hệ thống tiêm chủng ở Việt Nam: Nên chọn tiêm dịch vụ hay chương trình tiêm chủng mở rộng?
Hiện nay, tại Việt Nam có hai hình thức tiêm chủng phổ biến:
Tiêm chủng mở rộng (miễn phí)
-
- Được triển khai bởi Bộ Y tế tại các trạm y tế xã/phường.
- Bao gồm các vắc xin cơ bản nhất như: lao, viêm gan B, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi…
Tiêm chủng dịch vụ
-
- Triển khai tại bệnh viện, trung tâm y tế tư nhân.
- Có thêm các vắc xin mới, vắc xin phối hợp tiện lợi hơn, ít phản ứng phụ.
- Được nhiều phụ huynh lựa chọn nhờ độ an toàn cao và theo dõi tốt hơn.
Lời khuyên: Cha mẹ có thể kết hợp cả hai hình thức tùy điều kiện tài chính và nhu cầu cụ thể của con. Điều quan trọng nhất là đảm bảo trẻ được tiêm đủ, đúng mốc thời gian và đúng loại vắc xin.
Các mốc tiêm chủng cho trẻ dưới 10 tuổi không chỉ là lịch trình y tế mà còn là “lá chắn” bảo vệ trẻ khỏi nhiều căn bệnh nguy hiểm có thể để lại di chứng nặng nề hoặc gây tử vong. Việc chủ động tiêm phòng, theo dõi và duy trì lịch tiêm đầy đủ không chỉ giúp bảo vệ con mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, vững vàng trước nguy cơ dịch bệnh.
