Làm sao để không bao giờ phải lo về cơn đột quỵ bất ngờ?

Cơn đột quỵ bất ngờ là gì?

Đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) là tình trạng não bị tổn thương nghiêm trọng do dòng máu bị gián đoạn, làm cho các tế bào não không nhận đủ oxy và dưỡng chất, từ đó dẫn đến hoại tử. Có hai loại đột quỵ chính:

• • Đột quỵ thiếu máu cục bộ (ischemic stroke): chiếm khoảng 85% các ca, xảy ra khi mạch máu bị tắc nghẽn do cục máu đông.
  • Đột quỵ xuất huyết (hemorrhagic stroke): xảy ra khi mạch máu bị vỡ, khiến máu tràn vào mô não.

Cơn đột quỵ bất ngờ thường không có dấu hiệu rõ ràng trước đó hoặc xảy ra quá nhanh, khiến người bệnh không kịp xử lý, làm tăng nguy cơ tử vong và di chứng nghiêm trọng như liệt nửa người, mất khả năng nói, suy giảm nhận thức…

Những ai có nguy cơ cao gặp cơn đột quỵ bất ngờ?

Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc đột quỵ bao gồm:

• • Tăng huyết áp: là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Khi huyết áp cao, mạch máu dễ bị tổn thương, tăng khả năng hình thành cục máu đông hoặc vỡ mạch.
  • Bệnh tim mạch: như rung nhĩ, nhồi máu cơ tim, suy tim…
  • Đái tháo đường: ảnh hưởng đến hệ mạch máu và tăng nguy cơ tắc nghẽn.
  • Rối loạn mỡ máu: làm hình thành mảng xơ vữa động mạch.
  • Hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều: gây tổn thương thành mạch và tăng nguy cơ hình thành huyết khối.
  • Béo phì, lười vận động: liên quan mật thiết đến tăng huyết áp, tiểu đường và rối loạn mỡ máu.
  • Căng thẳng kéo dài, mất ngủ, làm việc quá sức: ảnh hưởng đến huyết áp và nhịp tim.
  • Tiền sử gia đình hoặc đã từng bị đột quỵ: nguy cơ tái phát rất cao.

Đặc biệt, theo thống kê gần đây, tỷ lệ người trẻ bị cơn đột quỵ bất ngờ đang tăng lên nhanh chóng do thói quen sinh hoạt không lành mạnh như thức khuya, ăn uống thiếu kiểm soát, hút thuốc, làm việc quá sức…

Dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ bất ngờ

Mặc dù gọi là “bất ngờ”, nhưng trong nhiều trường hợp, cơ thể vẫn phát ra những dấu hiệu cảnh báo sớm. Hiểu và nhận biết kịp thời các dấu hiệu này có thể cứu sống chính bạn hoặc người thân:

• • Đột ngột tê yếu một bên cơ thể: tay, chân hoặc mặt bị tê, yếu hoặc liệt.
  • Khó nói hoặc nói lắp: không thể phát âm rõ ràng, nói câu vô nghĩa, không hiểu người khác đang nói gì.
  • Mất thăng bằng, chóng mặt, choáng váng: đi không vững, mất phương hướng.
  • Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân: thường xuất hiện ở đột quỵ xuất huyết.
  • Thị lực giảm hoặc mờ đột ngột: ở một hoặc cả hai mắt.

Làm sao để không bao giờ phải lo về cơn đột quỵ bất ngờ?

Mặc dù đột quỵ thường được mô tả là xảy ra bất ngờ và không thể lường trước, nhưng trên thực tế, rất nhiều cơn đột quỵ có thể được phòng ngừa từ sớm nếu chúng ta thực hiện những biện pháp chủ động và nhất quán trong cuộc sống hàng ngày. Dưới đây là các giải pháp khoa học, thực tế và hiệu quả giúp bạn giảm nguy cơ mắc đột quỵ đến mức tối thiểu, từ đó không còn phải “lo lắng mỗi ngày” về cơn đột quỵ bất ngờ.

Kiểm soát huyết áp – Mục tiêu hàng đầu

Tăng huyết áp được coi là yếu tố nguy cơ số 1 dẫn đến đột quỵ, đặc biệt là đột quỵ xuất huyết. Việc kiểm soát huyết áp ở ngưỡng an toàn (<130/80 mmHg) sẽ giúp giảm tới hơn 50% nguy cơ đột quỵ.

Biện pháp kiểm soát huyết áp hiệu quả:

• • Theo dõi huyết áp định kỳ: Nên đo huyết áp mỗi ngày nếu có tiền sử tăng huyết áp, hoặc ít nhất 2-3 lần/tuần nếu bạn khỏe mạnh.
  • Ăn giảm muối: Giới hạn dưới 5g muối/ngày. Tránh đồ đóng hộp, nước mắm, dưa muối, mì ăn liền.
  • Uống thuốc đều đặn: Nếu bạn đang điều trị tăng huyết áp, đừng tự ý bỏ thuốc dù huyết áp đã ổn định.
  • Giảm căng thẳng: Vì stress làm tăng huyết áp tạm thời hoặc kéo dài.

Kiểm soát đường huyết – Tránh tiểu đường âm thầm gây đột quỵ

Tiểu đường gây tổn thương thành mạch máu, làm tăng nguy cơ tạo mảng xơ vữa và hình thành cục máu đông – nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ thiếu máu cục bộ.

Cách phòng ngừa và kiểm soát đường huyết:

• • Hạn chế ăn đường, bánh kẹo, nước ngọt.
  • Ăn nhiều rau xanh, thực phẩm ít tinh bột hấp thu nhanh.
  • Tăng cường tập luyện, tránh lối sống ít vận động.
  • Kiểm tra đường huyết định kỳ (ít nhất 6 tháng/lần với người khỏe mạnh).

Kiểm soát mỡ máu – Tránh tắc nghẽn động mạch não

Rối loạn mỡ máu là nguyên nhân chính hình thành các mảng xơ vữa bám vào thành mạch, làm hẹp lòng mạch và có thể dẫn đến tắc nghẽn đột ngột.

Các biện pháp kiểm soát mỡ máu:

• • Ăn nhiều chất xơ: như yến mạch, rau xanh, hạt chia, đậu nành.
  • Hạn chế chất béo xấu: đặc biệt là mỡ động vật, nội tạng, da gà, thức ăn chiên rán.
  • Bổ sung chất béo tốt: từ cá hồi, cá thu, hạt óc chó, dầu ô liu.
  • Tập thể dục đều đặn: từ 30 – 60 phút/ngày sẽ giúp đốt cháy mỡ thừa và cải thiện chuyển hóa.

Rèn luyện thể chất đều đặn – Chống lại “kẻ thù thầm lặng”

Lười vận động là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường – tất cả đều liên quan trực tiếp đến đột quỵ.

Gợi ý vận động phòng đột quỵ:

• • Tập aerobic hoặc đi bộ nhanh: ít nhất 150 phút mỗi tuần.
  • Thực hiện các bài tập thăng bằng và sức bền: giúp tăng cường lưu thông máu và sức khỏe tim mạch.
  • Hạn chế ngồi lâu quá 45 phút: đứng dậy vận động nhẹ nếu làm việc văn phòng.

Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia – Ngăn chặn “ngòi nổ” cho cơn đột quỵ

Hút thuốc làm tăng nguy cơ đột quỵ lên gấp đôi, đồng thời gây tổn thương mạch máu não. Rượu bia cũng làm tăng huyết áp và nguy cơ rung nhĩ – yếu tố gây hình thành cục máu đông.

Biện pháp khuyến nghị:

• • Ngưng hoàn toàn thuốc lá dưới mọi hình thức, bao gồm cả thuốc lá điện tử.
  • Hạn chế rượu bia: nếu sử dụng, hãy kiểm soát dưới mức khuyến nghị: không quá 1 ly/ngày với nữ và 2 ly/ngày với nam.
  • Tăng cường hỗ trợ cai thuốc: từ gia đình, bác sĩ, nhóm cộng đồng.

Ngủ đủ giấc – Tái tạo năng lượng và ổn định huyết áp

Thiếu ngủ làm tăng nguy cơ cao huyết áp, stress và rối loạn nội tiết – tất cả đều góp phần vào nguy cơ đột quỵ.

Mẹo ngủ ngon và đủ giấc:

• • Ngủ đủ 7-8 giờ/ngày.
  • Hạn chế sử dụng điện thoại trước khi ngủ.
  • Tránh uống cà phê, ăn no vào buổi tối.
  • Duy trì khung giờ ngủ cố định, kể cả ngày nghỉ.

Quản lý stress – Đừng để cảm xúc điều khiển sức khoẻ

Căng thẳng mãn tính làm tăng tiết hormone cortisol và adrenaline, làm tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim – yếu tố nguy cơ dẫn đến cơn đột quỵ bất ngờ.

Cách thư giãn tinh thần hiệu quả:

• • Tập yoga, thiền định hoặc đi bộ nhẹ nhàng trong không gian xanh.
  • Viết nhật ký cảm xúc, đọc sách tích cực.
  • Chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý.
  • Hạn chế đọc tin tiêu cực, tập trung vào những điều tích cực mỗi ngày.

Khám sức khỏe định kỳ – Phát hiện sớm để phòng ngừa hiệu quả

Nhiều người bị tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu nhưng không biết vì không có triệu chứng rõ ràng. Khám định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Nội dung khám định kỳ nên bao gồm:

• • Đo huyết áp.
  • Xét nghiệm đường huyết lúc đói và HbA1c.
  • Kiểm tra mỡ máu (cholesterol toàn phần, LDL, HDL, triglycerid).
  • Siêu âm tim, điện tâm đồ (ECG).
  • Đánh giá chức năng thận, gan.

Nên thực hiện ít nhất 1–2 lần/năm hoặc theo chỉ định bác sĩ.

Trang bị kiến thức sơ cứu đột quỵ – Vì bạn không biết khi nào nó xảy ra

Không chỉ phòng ngừa, bạn cần biết cách xử lý đúng khi có dấu hiệu đột quỵ để cứu sống người thân, bạn bè – hoặc chính mình.

Nguyên tắc “3 KHÔNG – 1 LÀM”:

• • KHÔNG tự lái xe đưa bệnh nhân đi bệnh viện.
  • KHÔNG cho ăn uống hay dùng thuốc gì khi bệnh nhân bất tỉnh.
  • KHÔNG rung lắc, đấm lưng, kéo chân tay bệnh nhân.

  • LÀM: Gọi ngay cấp cứu 115, ghi nhớ giờ xuất hiện triệu chứng đầu tiên, giữ bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn.

Sử dụng sản phẩm hỗ trợ tuần hoàn não và phòng đột quỵ – Cân nhắc khi có nguy cơ cao

Một số sản phẩm hỗ trợ tuần hoàn máu não, ngăn ngừa huyết khối hoặc tăng cường chức năng tim mạch có thể được sử dụng cho nhóm có nguy cơ cao, như người cao tuổi, người có tiền sử bệnh tim mạch, tăng huyết áp.

Lưu ý: Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thực phẩm chức năng hoặc thuốc hỗ trợ nào.

Cơn đột quỵ bất ngờ là mối nguy hiểm thực sự, có thể lấy đi mạng sống chỉ trong vài phút. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chúng ta hoàn toàn bất lực. Với sự hiểu biết, chủ động trong phòng ngừa và thay đổi thói quen sống, bạn có thể hoàn toàn làm chủ sức khỏe của mình và giảm nguy cơ mắc đột quỵ tới mức thấp nhất.

Hãy bắt đầu từ hôm nay bằng việc lắng nghe cơ thể, quan tâm đến huyết áp, cân nặng, chế độ ăn uống và tinh thần. Một cuộc sống lành mạnh không chỉ giúp bạn tránh xa cơn đột quỵ mà còn mang lại sự hạnh phúc và năng lượng tích cực mỗi ngày.