Theo nhiều nghiên cứu y khoa, những người bị huyết áp cao kéo dài có nguy cơ đột quỵ cao gấp 3 lần so với người bình thường, và nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 2–3 lần. Đáng lo ngại hơn, phần lớn người bệnh không biết mình mắc bệnh cho đến khi biến chứng xảy ra.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ cơ chế nguy hiểm của huyết áp cao, những ảnh hưởng đến tim mạch, cũng như giải pháp kiểm soát huyết áp hiệu quả để phòng ngừa đột quỵ và nhồi máu cơ tim.
Huyết áp cao là gì?
Huyết áp cao (tăng huyết áp) là tình trạng lực máu đẩy lên thành động mạch cao hơn mức bình thường, khiến tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), huyết áp được chia làm 3 mức:
-
- Huyết áp bình thường: dưới 120/80 mmHg
- Tiền tăng huyết áp: 120–139/80–89 mmHg
- Tăng huyết áp: từ 140/90 mmHg trở lên
Tình trạng này nếu kéo dài sẽ gây tổn thương mạch máu, đặc biệt là mạch máu não, tim, thận và mắt, và là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng.
Huyết áp cao và mối liên hệ với đột quỵ, nhồi máu cơ tim
Đột quỵ (tai biến mạch máu não)
Huyết áp cao làm tăng áp lực lên thành mạch máu não, khiến:
-
- Mạch máu bị phình to, yếu đi và dễ vỡ, gây đột quỵ xuất huyết
- Huyết áp cao cũng làm hình thành cục máu đông, dẫn đến đột quỵ do tắc nghẽn mạch máu não
- Đây là nguyên nhân phổ biến gây liệt nửa người, mất ngôn ngữ, hôn mê hoặc tử vong đột ngột
Nhồi máu cơ tim
Tăng huyết áp làm tổn thương lớp nội mạc động mạch, thúc đẩy:
-
- Quá trình xơ vữa động mạch, làm lòng mạch bị hẹp lại
- Khi mảng xơ vữa vỡ ra, hình thành cục máu đông, chặn máu về tim
- Hậu quả là thiếu máu nuôi cơ tim, dẫn đến nhồi máu cơ tim cấp – một cấp cứu y tế khẩn cấp với tỷ lệ tử vong cao nếu không được xử lý kịp thời
Huyết áp cao có thể gây ra nhồi máu cơ tim
Dấu hiệu cảnh báo huyết áp cao kéo dài
Phần lớn người bị huyết áp cao không có triệu chứng rõ ràng, tuy nhiên một số dấu hiệu thường gặp có thể là:
-
- Đau đầu, nhất là vùng gáy
- Hoa mắt, chóng mặt
- Tim đập nhanh, hồi hộp
- Mệt mỏi, mất ngủ
- Đỏ mặt, nóng bừng
- Chảy máu cam không rõ nguyên nhân
Tuy nhiên, chỉ khi đo huyết áp đều đặn bạn mới biết chính xác mình có bị tăng huyết áp hay không. Do đó, kiểm tra huyết áp định kỳ là vô cùng cần thiết.
Ai có nguy cơ cao bị huyết áp cao?
-
- Người trên 40 tuổi, đặc biệt là nam giới
- Người béo phì, ít vận động
- Người có tiền sử gia đình bị tăng huyết áp
- Người ăn mặn, uống rượu, hút thuốc thường xuyên
- Người bị stress, mất ngủ, làm việc căng thẳng kéo dài
- Người mắc các bệnh nền như tiểu đường, mỡ máu cao, rối loạn nội tiết
6 thói quen giúp kiểm soát và phòng ngừa huyết áp cao
Theo dõi huyết áp tại nhà
-
- Sử dụng máy đo huyết áp điện tử hoặc cơ
- Đo vào buổi sáng và tối, ghi lại kết quả mỗi ngày
- Báo cho bác sĩ nếu chỉ số vượt ngưỡng 140/90 mmHg nhiều lần
Giảm muối trong khẩu phần ăn
-
- WHO khuyến cáo không ăn quá 5g muối/ngày (khoảng 1 thìa cà phê)
- Hạn chế thực phẩm đóng hộp, dưa muối, nước mắm, mì ăn liền, snack mặn
- Nên thay muối bằng các loại gia vị thiên nhiên như hành, tỏi, chanh, nghệ
Duy trì cân nặng hợp lý
-
- Béo phì làm tăng áp lực lên hệ tim mạch
- Giảm cân 5–10% có thể giúp hạ huyết áp rõ rệt
- Tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày: đi bộ, đạp xe, bơi lội
Ăn uống khoa học
-
- Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt
- Hạn chế thịt đỏ, mỡ động vật, đồ ngọt, nước ngọt có gas
- Ưu tiên thực phẩm giàu kali, magie: chuối, khoai lang, đậu, cá
Hạn chế rượu bia, thuốc lá
-
- Rượu làm co mạch và tăng huyết áp đột ngột
- Hút thuốc phá hủy thành mạch, tăng nguy cơ xơ vữa
- Ngưng thuốc lá giúp cải thiện sức khỏe tim mạch chỉ sau 1–2 tháng
Giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc
-
- Tập thiền, yoga, hít thở sâu để kiểm soát stress
- Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm, hạn chế dùng điện thoại trước khi ngủ
- Nghe nhạc nhẹ, đọc sách thay vì xem tin tức tiêu cực buổi tối
Quản lý stress và cải thiện giấc ngủ mỗi ngày giúp ổn định huyết áp cao
Khi nào cần dùng thuốc điều trị?
-
- Khi huyết áp luôn trên 140/90 mmHg, dù đã thay đổi lối sống
- Khi có bệnh nền đi kèm như tiểu đường, bệnh tim, tổn thương thận
- Khi có nguy cơ biến chứng tim mạch cao
Lưu ý: Không tự ý dùng hoặc ngừng thuốc huyết áp. Cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp với điều chỉnh lối sống để đạt hiệu quả lâu dài.
Huyết áp cao kéo dài không được kiểm soát chính là “kẻ tấn công âm thầm” gây ra đột quỵ và nhồi máu cơ tim – hai nguyên nhân tử vong hàng đầu hiện nay. Tuy nhiên, hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân, nhận diện sớm các dấu hiệu và kiên trì xây dựng lối sống lành mạnh.
Đừng chờ đến khi biến chứng xảy ra mới quan tâm đến huyết áp. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch của bạn ngay hôm nay – bằng một hành động đơn giản: đo huyết áp thường xuyên và sống điều độ.
