Huyết áp cao là gì?
Huyết áp là áp lực của dòng máu lên thành động mạch khi tim bơm máu đi khắp cơ thể. Khi huyết áp tăng cao, lực này trở nên bất thường và gây áp lực lên hệ thống tuần hoàn. Một người được coi là bị tăng huyết áp khi chỉ số huyết áp lớn hơn hoặc bằng 140/90 mmHg trong nhiều lần đo khác nhau.
Huyết áp được chia làm 2 loại chính:
-
- Tăng huyết áp nguyên phát (vô căn): Không xác định được nguyên nhân cụ thể, thường chiếm khoảng 90-95% tổng số ca.
- Tăng huyết áp thứ phát: Do các bệnh lý nền như bệnh thận, nội tiết, tim mạch, hoặc do dùng thuốc.
Vì sao gọi huyết áp cao là “sát thủ thầm lặng”?
Điều nguy hiểm của huyết áp cao là ở chỗ nó không biểu hiện triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nhiều người thậm chí sống chung với huyết áp cao trong nhiều năm mà không hề hay biết. Tuy nhiên, trong suốt thời gian đó, huyết áp cao vẫn âm thầm tàn phá các cơ quan quan trọng trong cơ thể như tim, não, thận, mắt và mạch máu.
Huyết áp cao khiến cho cơ thể dần dần gặp nguy hiểm
Huyết áp cao đang âm thầm phá hủy cơ thể bạn ra sao?
Tổn thương tim mạch
-
- Phì đại tim: Huyết áp cao buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, lâu dài sẽ khiến cơ tim dày lên, dẫn đến phì đại thất trái. Tim to ra nhưng yếu dần, dễ dẫn đến suy tim.
- Đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim: Tăng huyết áp làm tổn thương thành mạch và đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch, từ đó làm giảm lưu lượng máu đến tim, gây thiếu máu cơ tim và dẫn đến cơn đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim.
Tổn thương não
-
- Đột quỵ: Một trong những biến chứng nghiêm trọng và thường gặp nhất. Huyết áp cao có thể gây vỡ mạch máu não hoặc hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn. Cả hai đều có thể dẫn đến đột quỵ, khiến người bệnh tê liệt, mất trí nhớ hoặc tử vong.
- Suy giảm nhận thức: Huyết áp cao kéo dài có thể làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong não, ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ, tư duy, và có thể dẫn đến sa sút trí tuệ.
Tổn thương thận
Thận là cơ quan chịu ảnh hưởng trực tiếp từ huyết áp cao. Khi áp lực máu quá lớn, các mao mạch nhỏ trong thận sẽ bị tổn thương, giảm khả năng lọc máu, từ đó gây suy thận.
Tổn thương mắt
Tăng huyết áp làm hỏng các mạch máu nhỏ ở võng mạc, gây ra các vấn đề về thị lực như mờ mắt, xuất huyết võng mạc, thậm chí có thể dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.
Gây hại cho hệ thống mạch máu
Huyết áp cao làm tổn thương lớp nội mạc của mạch máu, tạo điều kiện cho cholesterol tích tụ, hình thành mảng xơ vữa. Điều này làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu, gây ra các bệnh lý nguy hiểm như bệnh động mạch vành, tắc mạch phổi, hay bệnh mạch ngoại biên.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc huyết áp cao
Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ giúp bạn chủ động phòng tránh và kiểm soát bệnh:
-
- Tuổi tác: Nguy cơ tăng huyết áp tăng theo tuổi.
- Di truyền: Gia đình có người bị huyết áp cao thì nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Thói quen ăn uống: Ăn nhiều muối, chất béo bão hòa, thực phẩm chế biến sẵn, uống rượu bia nhiều…
- Thừa cân – béo phì: Tăng trọng lượng cơ thể làm tăng áp lực lên thành mạch.
- Ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất gây ảnh hưởng xấu đến hệ tim mạch.
- Căng thẳng kéo dài: Stress liên tục làm tăng nhịp tim và huyết áp.
Hãy để ý đến những nguyên nhân huyết áp cao
Dấu hiệu nhận biết huyết áp cao
Dù đa phần người bệnh không có triệu chứng cụ thể, nhưng một số dấu hiệu dưới đây có thể là cảnh báo:
-
- Đau đầu, đặc biệt vào buổi sáng
- Chóng mặt, ù tai
- Mắt mờ, nhìn không rõ
- Hồi hộp, tim đập nhanh
- Khó thở, tức ngực
- Mệt mỏi không rõ nguyên nhân
Tuy nhiên, cách duy nhất và chính xác nhất để phát hiện là đo huyết áp thường xuyên, nhất là với người trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ cao.
Làm sao để phòng ngừa và kiểm soát huyết áp cao?
Thay đổi lối sống
-
- Ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế muối, mỡ động vật, thực phẩm chế biến sẵn.
- Tập luyện đều đặn: Duy trì ít nhất 30 phút hoạt động thể chất mỗi ngày, như đi bộ nhanh, yoga, đạp xe, bơi lội…
- Giảm cân: Duy trì cân nặng lý tưởng giúp giảm áp lực lên hệ tuần hoàn.
- Không hút thuốc, hạn chế rượu bia: Nicotine và cồn là tác nhân trực tiếp làm tăng huyết áp và tổn thương mạch máu.
- Quản lý căng thẳng: Ngủ đủ giấc, thư giãn, thiền, hít thở sâu, chia sẻ với người thân…
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Đo huyết áp thường xuyên tại nhà hoặc đến cơ sở y tế để phát hiện sớm và có kế hoạch can thiệp kịp thời.
Tuân thủ điều trị nếu đã mắc
Nếu được chẩn đoán tăng huyết áp, cần:
-
- Uống thuốc đúng giờ, đúng liều theo chỉ định của bác sĩ
- Không tự ý ngưng thuốc khi thấy triệu chứng cải thiện
- Tái khám định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị
Những quan niệm sai lầm phổ biến về huyết áp cao
“Tôi thấy khỏe mạnh nên chắc không bị tăng huyết áp”
Sai. Huyết áp cao thường không có triệu chứng rõ ràng, nên cảm giác khỏe không đồng nghĩa với huyết áp bình thường.
“Chỉ người già mới bị huyết áp cao”
Sai. Ngày nay, huyết áp cao đang có xu hướng trẻ hóa do lối sống thiếu lành mạnh.
“Tôi chỉ cần uống thuốc khi huyết áp tăng cao”
Sai. Việc dùng thuốc phải đều đặn mỗi ngày để kiểm soát huyết áp ổn định, không chờ đến khi huyết áp cao mới uống.
Huyết áp cao là mối đe dọa âm thầm nhưng nghiêm trọng đối với sức khỏe. Nó không chỉ ảnh hưởng đến một cơ quan, mà còn phá hủy toàn diện hệ thống cơ thể nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời. Bằng việc xây dựng lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và tuân thủ điều trị, bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa và sống khỏe mạnh dù mắc bệnh.
