Ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm tống dị vật, vi khuẩn, virus hoặc chất nhầy ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, khi tình trạng ho kéo dài không kèm theo đờm, đặc biệt là ho khan kéo dài trên vài tuần, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý hô hấp nguy hiểm mà bạn không nên xem nhẹ. Trong đó, các bệnh liên quan đến phổi thường âm thầm tiến triển, khó nhận biết ở giai đoạn đầu và có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không điều trị kịp thời.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về hiện tượng ho khan kéo dài, nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo các bệnh phổi tiềm ẩn và hướng dẫn cách xử lý hiệu quả để bảo vệ sức khỏe hô hấp.
Ho khan kéo dài là gì?
Ho khan là tình trạng ho không có đờm, thường gây cảm giác ngứa rát cổ họng, dai dẳng, khó chịu. Ho khan có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân và thường là dấu hiệu của kích ứng đường hô hấp.
Ho khan kéo dài là khi tình trạng ho không giảm sau 3 tuần hoặc tái phát liên tục trong nhiều tuần, nhiều tháng. Đây không chỉ là một biểu hiện đơn thuần mà có thể liên quan đến các bệnh lý phức tạp, đặc biệt là các bệnh phổi tiềm ẩn.
Vì sao không nên chủ quan với ho khan kéo dài?
Rất nhiều người có thói quen tự mua thuốc ho, ngậm kẹo hoặc sử dụng các bài thuốc dân gian khi bị ho khan. Trong nhiều trường hợp, những cách xử lý này chỉ có tác dụng làm giảm triệu chứng tạm thời, không loại bỏ được nguyên nhân sâu xa, dẫn đến diễn tiến âm thầm và phát triển thành các bệnh nguy hiểm.
Nếu tình trạng ho khan kéo dài không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bạn có thể đối mặt với:
-
- Suy giảm chất lượng sống do mất ngủ, mệt mỏi, khó thở, ảnh hưởng công việc, học tập.
- Viêm nhiễm lan rộng, tổn thương đường hô hấp dưới.
- Phát triển thành bệnh phổi mạn tính như hen suyễn, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính).
- Tăng nguy cơ mắc ung thư phổi – bệnh lý nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao.
Nguyên nhân phổ biến gây ho khan kéo dài
Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng ho khan kéo dài mà bạn cần lưu ý:
Viêm đường hô hấp trên
-
- Viêm họng, viêm mũi, viêm xoang có thể gây kích thích vùng họng, dẫn đến ho khan.
- Thường gặp sau khi bị cảm lạnh hoặc cúm, ho vẫn kéo dài dù các triệu chứng khác đã khỏi.
Hen phế quản (hen suyễn)
-
- Là bệnh mãn tính do viêm đường thở, thường gây ho khan vào ban đêm hoặc sáng sớm.
- Kèm theo thở khò khè, tức ngực, khó thở.
Trào ngược dạ dày thực quản
-
- Dịch vị axit trào ngược lên thực quản có thể kích thích gây ho khan kéo dài.
- Thường đi kèm ợ nóng, buồn nôn, cảm giác vướng cổ.
Viêm phế quản mãn tính
-
- Người hút thuốc lá lâu năm hoặc tiếp xúc với khói bụi dễ mắc viêm phế quản mãn, biểu hiện bằng ho khan hoặc ho có đờm kéo dài, kèm khó thở.
Dị ứng hoặc hen dị ứng
-
- Dị ứng thời tiết, phấn hoa, khói bụi, hóa chất… có thể gây kích ứng đường thở, dẫn đến ho khan.
Tác dụng phụ của thuốc
-
- Một số loại thuốc điều trị tăng huyết áp như thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) có thể gây ho khan kéo dài ở người dùng lâu dài.
Ung thư phổi
-
- Ho khan kéo dài không rõ nguyên nhân, đặc biệt ở người có tiền sử hút thuốc, sụt cân nhanh, mệt mỏi, đau ngực… cần nghĩ đến nguy cơ ung thư phổi.
Ho khan kéo dài – dấu hiệu cảnh báo các bệnh phổi tiềm ẩn
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
-
- Là tình trạng viêm mạn tính làm tắc nghẽn đường thở.
- Gây ho khan kéo dài, có thể ho có đờm, khó thở ngày càng nặng.
- Thường gặp ở người hút thuốc hoặc sống trong môi trường ô nhiễm.
Lao phổi
-
- Ho khan kéo dài hoặc ho ra đờm, ra máu.
- Kèm theo sụt cân, sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi đêm.
- Là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, cần điều trị sớm và đúng phác đồ.
Viêm phổi kẽ
-
- Là tình trạng viêm, xơ hóa mô phổi gây ho khan, khó thở tiến triển.
- Bệnh thường không rõ nguyên nhân, tiến triển âm thầm.
Ung thư phổi
-
- Ho khan dai dẳng không rõ nguyên nhân, không đáp ứng điều trị.
- Có thể ho ra máu, đau ngực, sụt cân nhanh, mệt mỏi nhiều.
- Là bệnh nguy hiểm, tiên lượng xấu nếu phát hiện muộn.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đi khám hô hấp ngay khi có các dấu hiệu sau:
-
- Ho khan kéo dài hơn 3 tuần mà không thuyên giảm.
- Ho kèm theo sốt, sụt cân, đổ mồ hôi đêm, mệt mỏi.
- Ho kèm đau ngực, khó thở, tức ngực.
- Ho ra máu hoặc đờm có màu bất thường.
- Đã dùng thuốc trị ho thông thường nhưng không hiệu quả.
Việc chẩn đoán đúng nguyên nhân của ho khan sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, tránh biến chứng và giảm thiểu tổn thương phổi.
Phương pháp chẩn đoán ho khan kéo dài
Tại cơ sở y tế chuyên khoa, bác sĩ có thể thực hiện một số kỹ thuật để tìm nguyên nhân:
-
- Khám lâm sàng: nghe phổi, hỏi về tiền sử bệnh.
- Chụp X-quang phổi hoặc CT scan ngực để phát hiện tổn thương.
- Xét nghiệm máu, đờm hoặc soi phế quản nếu cần thiết.
- Đo chức năng hô hấp để chẩn đoán hen suyễn, COPD.
Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa ho khan kéo dài
Duy trì môi trường sống trong lành
-
- Tránh khói thuốc, khói bếp, ô nhiễm không khí.
- Giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, dùng máy lọc không khí nếu cần.
Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng cổ họng
-
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài trời lạnh.
- Tránh tắm khuya, tắm nước lạnh hoặc ngồi lâu trong máy lạnh.
Uống đủ nước ấm
-
- Giúp làm dịu cổ họng, giảm kích ứng và loãng đờm nếu có.
- Có thể dùng nước chanh mật ong, trà gừng hoặc nước muối ấm súc miệng.
Bổ sung dinh dưỡng tăng sức đề kháng
-
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu vitamin C, A, E.
- Tránh đồ cay nóng, đồ lạnh và chất kích thích như rượu, bia.
Không tự ý dùng thuốc
-
- Tránh lạm dụng thuốc kháng sinh, thuốc ho không rõ nguyên nhân.
- Chỉ dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Ho khan kéo dài không chỉ là một triệu chứng gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh phổi tiềm ẩn, trong đó có những bệnh lý nguy hiểm như COPD, lao phổi, ung thư phổi. Việc chủ động đi khám khi có dấu hiệu bất thường, kết hợp với chăm sóc hô hấp đúng cách sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh từ sớm, nâng cao chất lượng sống và phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng.
