Điều đáng tiếc là 95% bệnh nhân sau khi trải qua cơn đột quỵ đều chia sẻ một điều giống nhau: “Giá mà tôi biết điều này sớm hơn”. Bởi nếu được cảnh báo, hiểu rõ nguy cơ, phòng ngừa kịp thời và nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ, thì họ đã không phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng như vậy.
Vậy điều mà hầu hết bệnh nhân đột quỵ “ước gì biết sớm hơn” là gì? Câu trả lời sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.
Đột quỵ là gì? Tại sao lại nguy hiểm đến vậy?
Đột quỵ là tình trạng não bị tổn thương do dòng máu cung cấp cho một phần não bị ngừng đột ngột. Có hai dạng chính của đột quỵ:
-
- Đột quỵ thiếu máu não (nhồi máu não): Chiếm khoảng 80-85%, xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn do cục máu đông hoặc xơ vữa.
- Đột quỵ xuất huyết não: Chiếm khoảng 15-20%, xảy ra khi mạch máu não bị vỡ, gây chảy máu trong não.
Cả hai loại đều gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời: tế bào não bắt đầu chết chỉ sau vài phút khi thiếu oxy. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào thần kinh có thể bị tổn thương không thể phục hồi.
Đột quỵ luôn là căn bệnh gây nguy hiểm đến tính mạng con người
Điều này lý giải vì sao đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và cũng là nguyên nhân gây tàn phế lâu dài hàng đầu trên toàn cầu.
95% bệnh nhân đột quỵ đã không biết điều gì?
Sau khi thoát khỏi cơn đột quỵ, phần lớn bệnh nhân đều hối tiếc rằng:
“Giá như tôi biết mình có nguy cơ đột quỵ cao như vậy”
“Giá như tôi nhận ra sớm hơn những dấu hiệu cảnh báo của cơ thể”
“Giá như tôi thay đổi lối sống sớm hơn”
Tóm lại, điều mà 95% bệnh nhân đột quỵ ước mình biết sớm hơn chính là: đột quỵ hoàn toàn có thể phòng ngừa và phát hiện trước khi quá muộn.
Những yếu tố nguy cơ mà bạn không thể bỏ qua
Nhiều người cho rằng đột quỵ xảy ra đột ngột, không có dấu hiệu báo trước. Trên thực tế, phần lớn bệnh nhân đã có những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn từ trước, chỉ là họ không nhận thức được mức độ nghiêm trọng hoặc bỏ qua cảnh báo sớm từ cơ thể.
Tăng huyết áp
Đây là nguyên nhân số một gây đột quỵ. Huyết áp cao khiến thành mạch máu dễ bị tổn thương, dễ dẫn đến vỡ hoặc tắc nghẽn mạch máu não.
Bệnh tiểu đường
Lượng đường trong máu cao làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
Rối loạn mỡ máu
Cholesterol cao góp phần hình thành mảng xơ vữa trong mạch máu, khiến mạch dễ bị tắc nghẽn.
Béo phì và lười vận động
Cân nặng dư thừa gây áp lực lên tim mạch, làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch và đột quỵ.
Hút thuốc lá, uống rượu bia
Thuốc lá và rượu gây tổn thương mạch máu, làm tăng nguy cơ đông máu và huyết áp cao.
Căng thẳng kéo dài
Stress tác động tiêu cực đến huyết áp, nội tiết và hệ thần kinh – tất cả đều ảnh hưởng đến nguy cơ đột quỵ.
Điều quan trọng là nhiều người mang các yếu tố nguy cơ này mà không hề biết. Do đó, khám sức khỏe định kỳ và kiểm tra các chỉ số cơ bản như huyết áp, đường huyết, mỡ máu là vô cùng cần thiết.
Stress tác động tiêu cực đến huyết áp, nội tiết và hệ thần kinh – tất cả đều ảnh hưởng đến nguy cơ đột quỵ.
Dấu hiệu cảnh báo sớm cơn đột quỵ bạn cần ghi nhớ
Không phải đột quỵ luôn xảy ra đột ngột như “sét đánh ngang tai”. Có đến 30% trường hợp có các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) – một dạng cảnh báo trước khi xảy ra đột quỵ thực sự. Các triệu chứng có thể tự hết trong vòng vài phút đến vài giờ, nhưng đừng bao giờ xem nhẹ.
Đột quỵ không phải lúc nào cũng đến một cách bất ngờ như nhiều người lầm tưởng. Trong thực tế, cơ thể thường phát ra những tín hiệu báo trước, và nếu bạn nhận biết kịp thời, can thiệp đúng lúc, khả năng phục hồi sẽ cao hơn rất nhiều.
Một trong những phương pháp đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả giúp nhận biết sớm đột quỵ là quy tắc BEFAST, viết tắt của các dấu hiệu quan trọng cần ghi nhớ:
-
- B – Balance (Thăng bằng): Đột ngột mất thăng bằng, đi đứng loạng choạng, chóng mặt hoặc cảm thấy khó giữ tư thế vững.
- E – Eyes (Mắt): Mờ mắt hoặc mất thị lực ở một bên hoặc cả hai bên mắt. Một số người có thể nhìn đôi, nhìn mờ hoặc cảm giác hoa mắt.
- F – Face (Khuôn mặt): Mặt bị lệch, méo miệng, một bên mặt xệ xuống khi cười hoặc nói. Đặc biệt dễ nhận thấy khi yêu cầu người bệnh mỉm cười.
- A – Arms (Tay chân): Yếu hoặc tê liệt một bên tay hoặc chân. Có thể kiểm tra bằng cách yêu cầu người đó giơ hai tay lên – một bên tay có thể rơi xuống do yếu cơ.
- S – Speech (Ngôn ngữ): Nói ngọng, khó nói, nói lắp hoặc không thể diễn đạt rõ ràng. Người bệnh có thể không hiểu được người khác nói gì hoặc trả lời lộn xộn.
- T – Time (Thời gian): Thời gian là yếu tố sống còn. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong số trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức qua số 115. Càng can thiệp sớm, cơ hội sống sót và phục hồi càng cao.
Lưu ý: Đột quỵ là tình trạng cấp cứu y tế khẩn cấp. Bạn không nên chờ xem các dấu hiệu có tự hết hay không, bởi mỗi phút trôi qua là hàng triệu tế bào thần kinh bị tổn thương không thể phục hồi.
Việc ghi nhớ quy tắc BEFAST không chỉ giúp bạn tự bảo vệ bản thân mà còn có thể cứu sống người khác trong tình huống khẩn cấp. Hãy chia sẻ kiến thức này đến người thân, bạn bè để cộng đồng cùng nâng cao nhận thức và giảm thiểu nguy cơ từ căn bệnh nguy hiểm này.
Việc ghi nhớ quy tắc BEFAST không chỉ giúp bạn tự bảo vệ bản thân mà còn có thể cứu sống người khác trong tình huống khẩn cấp
Những thói quen cần thay đổi để phòng ngừa đột quỵ
Tin tốt là đột quỵ có thể phòng ngừa được đến 80% nếu bạn chủ động kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì lối sống lành mạnh. Dưới đây là những việc bạn cần làm ngay từ hôm nay:
Kiểm soát huyết áp
-
- Đo huyết áp định kỳ, đặc biệt ở người trên 40 tuổi.
- Dùng thuốc đều đặn theo chỉ định nếu có bệnh tăng huyết áp.
- Giảm ăn muối, giảm stress, tăng vận động.
Kiểm tra đường huyết và mỡ máu
-
- Tầm soát tiểu đường và rối loạn lipid máu định kỳ.
- Giảm ăn ngọt, tránh thực phẩm chiên rán, chất béo bão hòa.
Duy trì cân nặng hợp lý
-
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Ăn uống điều độ, giảm lượng calo thừa.
Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia
-
- Không hút thuốc lá, tránh hút thuốc thụ động.
- Nếu uống rượu, hãy ở mức vừa phải theo khuyến cáo y tế.
Giảm căng thẳng
-
- Thực hành thiền, yoga, hoặc các hình thức thư giãn khác.
- Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm).
Khám sức khỏe định kỳ
-
- Phát hiện sớm và kiểm soát tốt các bệnh lý nền.
- Tư vấn bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường dù là nhỏ nhất.
Những hiểu lầm tai hại về đột quỵ
Một trong những lý do khiến nhiều người bị đột quỵ bất ngờ là do hiểu sai về bệnh này. Dưới đây là một số quan niệm sai lầm phổ biến:
-
- “Tôi còn trẻ, không thể bị đột quỵ”: Sai. Tỷ lệ đột quỵ ở người dưới 40 tuổi đang tăng nhanh, đặc biệt là do lối sống không lành mạnh.
- “Không có triệu chứng gì nên chắc tôi khỏe”: Nhiều người bị tăng huyết áp, tiểu đường nhưng không biết vì không đi khám.
- “Đột quỵ thì chỉ còn chấp nhận số phận”: Sai. Nếu được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân có thể hồi phục tốt.
Đột quỵ không phải là điều bất ngờ đến mức bạn không thể chuẩn bị. Ngược lại, nếu được trang bị đầy đủ kiến thức, nhận diện sớm các dấu hiệu, kiểm soát tốt yếu tố nguy cơ và thay đổi lối sống, bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa đột quỵ hiệu quả.
Đừng để đến khi nằm trên giường bệnh mới nói câu “giá như tôi biết điều này sớm hơn”. Hãy hành động ngay từ hôm nay để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân. Đôi khi, chỉ một thay đổi nhỏ trong lối sống cũng có thể tạo nên sự khác biệt lớn trong cuộc đời bạn.
