Vấn đề nằm ở chỗ, đột quỵ không xảy ra một cách ngẫu nhiên. Trước khi bùng phát, mầm mống đột quỵ đã âm thầm hình thành trong cơ thể bạn từ nhiều năm, thậm chí hàng thập kỷ, thông qua những thói quen sống tưởng như vô hại.
Vậy, liệu bạn có đang nuôi dưỡng mầm mống đột quỵ mà không hề hay biết? Và làm thế nào để phát hiện, ngăn chặn từ sớm trước khi quá muộn?
Đột quỵ – Cái chết bất ngờ nhưng có thể phòng ngừa
Đột quỵ xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn, do mạch máu bị tắc nghẽn (nhồi máu não) hoặc vỡ (xuất huyết não). Khi não không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, tế bào não sẽ chết dần trong vòng vài phút, gây tổn thương nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
Theo thống kê của Bộ Y tế:
-
- Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 200.000 ca đột quỵ.
- Trong đó, 50% tử vong, 90% người sống sót để lại di chứng nặng nề.
- Khoảng 30% bệnh nhân đột quỵ ở độ tuổi dưới 45 – một con số đáng báo động.
Với những mầm mồng đột quỵ có trong cơ thể mà tỷ lệ tử vong ở Việt Nam khá cao
Điều quan trọng là, đột quỵ không phải là một biến cố “trời giáng”. Nó là kết quả của một quá trình dài mà trong đó, các mầm mống đột quỵ đã hình thành dần qua từng ngày sống thiếu lành mạnh.
Những mầm mống đột quỵ đang âm thầm phát triển trong bạn
Hầu hết chúng ta đều có ít nhất một vài yếu tố nguy cơ gây đột quỵ mà không nhận ra. Dưới đây là những mầm mống phổ biến nhất:
Cao huyết áp – Sát thủ thầm lặng
Huyết áp cao làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu, gây xơ cứng và hẹp lòng mạch. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây vỡ mạch não (xuất huyết não) hoặc tắc mạch (nhồi máu não).
Nguy hiểm hơn, cao huyết áp thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến người bệnh chủ quan và không điều trị sớm.
Rối loạn mỡ máu – Tích tụ từng ngày
Cholesterol xấu và triglyceride cao là điều kiện lý tưởng để hình thành mảng xơ vữa trong lòng mạch, làm hẹp và cản trở lưu thông máu lên não.
Mỡ máu cao thường đi kèm với chế độ ăn nhiều dầu mỡ, ít vận động và béo phì – tất cả đều là mầm mống đột quỵ phổ biến hiện nay.
Tiểu đường – Kẻ bào mòn mạch máu
Đường huyết cao kéo dài làm hỏng thành mạch máu, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và giảm khả năng co giãn của mạch máu não.
Người tiểu đường có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 2 – 4 lần người bình thường.
Béo phì và lười vận động
Cân nặng dư thừa không chỉ làm tim và mạch máu làm việc vất vả hơn, mà còn liên quan trực tiếp đến tình trạng kháng insulin, rối loạn mỡ máu và huyết áp cao.
Đặc biệt, mỡ nội tạng là loại mỡ nguy hiểm nhất, có thể tạo ra các yếu tố viêm làm tổn thương mạch máu não.
Hút thuốc lá và rượu bia
Chất nicotine làm co thắt mạch máu, tăng huyết áp, đồng thời thúc đẩy sự hình thành cục máu đông. Rượu bia làm mất kiểm soát đường huyết, tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim – một yếu tố dẫn đến đột quỵ.
Căng thẳng, mất ngủ kéo dài
Stress kích thích tuyến thượng thận tiết ra hormone làm tăng huyết áp, co mạch và tăng đông máu – tất cả đều là điều kiện “nuôi dưỡng” mầm mống đột quỵ.
Mất ngủ kéo dài cũng ảnh hưởng đến chức năng nội tiết, làm suy yếu tim mạch và thần kinh trung ương.
Lạm dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc
Nhiều người có thói quen dùng thuốc bổ, thuốc giảm cân hoặc tăng cơ mà không hiểu rõ thành phần. Một số hoạt chất có thể gây tăng huyết áp, rối loạn tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ.
Lạm dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc
Dấu hiệu cảnh báo mầm mống đột quỵ đang hiện hữu
Cơ thể thường gửi tín hiệu cảnh báo từ rất sớm, nhưng chúng ta lại dễ bỏ qua vì nghĩ rằng đó chỉ là dấu hiệu “mệt mỏi thông thường”. Một số cảnh báo sớm bao gồm:
-
- Đau đầu dai dẳng, có lúc dữ dội, kèm buồn nôn
- Tê bì tay chân, cảm giác như kiến bò hoặc mất cảm giác thoáng qua
- Hoa mắt, chóng mặt, đặc biệt khi thay đổi tư thế đột ngột
- Nói ngọng nhẹ, lưỡi líu, khó diễn đạt ý
- Mắt mờ hoặc giảm thị lực tạm thời một bên
- Cảm giác yếu hoặc mất lực ở một tay hoặc một chân
Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, bạn nên đi kiểm tra ngay để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ đang âm thầm phát triển.
Ai dễ hình thành mầm mống đột quỵ?
Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể bị đột quỵ, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn:
-
- Người trên 40 tuổi, đặc biệt là nam giới
- Người có tiền sử gia đình bị đột quỵ, bệnh tim mạch
- Người có các bệnh lý nền như cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao
- Người hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều
- Người ít vận động, làm việc văn phòng, hay ngồi lâu
- Người thừa cân, béo phì, vòng bụng lớn
- Người hay căng thẳng, mất ngủ, có lối sống không đều đặn
Làm sao để “diệt trừ” mầm mống đột quỵ từ sớm?
Đột quỵ có thể phòng ngừa được nếu bạn chủ động xây dựng lối sống khoa học và kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Dưới đây là những việc bạn nên làm ngay:
Kiểm soát huyết áp thường xuyên
-
- Đo huyết áp định kỳ, kể cả khi bạn thấy khỏe mạnh.
- Duy trì huyết áp ở mức dưới 130/80 mmHg.
- Hạn chế muối, tránh căng thẳng và tập thể dục đều đặn.
Ăn uống lành mạnh
-
- Tăng cường rau xanh, trái cây, cá và ngũ cốc nguyên cám.
- Giảm đường, muối, mỡ động vật và thực phẩm chế biến sẵn.
- Hạn chế rượu bia, tuyệt đối không hút thuốc lá.
Tăng cường vận động
-
- Đi bộ, bơi, yoga, đạp xe ít nhất 30 phút/ngày.
- Tránh ngồi lâu một chỗ, thỉnh thoảng đứng dậy vận động.
- Giảm mỡ bụng – yếu tố nguy cơ hàng đầu của rối loạn chuyển hóa.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
-
- Xét nghiệm mỡ máu, đường huyết, chức năng tim mạch ít nhất 6 tháng/lần.
- Siêu âm mạch máu, điện tim nếu có biểu hiện lâm sàng hoặc tiền sử gia đình có bệnh lý tim mạch.
Quản lý căng thẳng
-
- Ngủ đủ giấc (7–8 tiếng/đêm).
- Tham gia các hoạt động thư giãn: đọc sách, thiền, chơi thể thao nhẹ.
- Tránh để công việc và áp lực cuộc sống làm bạn “quá tải” lâu dài.
Một số hiểu lầm thường gặp về đột quỵ
“Tôi còn trẻ, không thể bị đột quỵ!”
Sai. Đột quỵ không còn là bệnh của người già. Rất nhiều trường hợp dưới 40 tuổi vẫn bị đột quỵ do stress, lối sống thiếu lành mạnh hoặc có bệnh nền không phát hiện sớm.
“Đột quỵ đến là số trời, không thể phòng ngừa!”
Sai. Có đến 80% trường hợp đột quỵ có thể phòng tránh được nếu kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như huyết áp, tiểu đường, mỡ máu, béo phì và thói quen sống.
“Chỉ khi có triệu chứng mới đi khám sức khỏe”
Sai. Nhiều yếu tố gây đột quỵ không có triệu chứng rõ ràng. Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm mầm mống nguy hiểm, tránh hậu quả đáng tiếc.
