Đột quỵ tăng mạnh vào mùa lạnh: dấu hiệu cảnh báo sớm bạn không nên bỏ qua

Mỗi khi mùa lạnh đến gần, các cơ sở y tế thường ghi nhận số ca đột quỵ tăng mạnh, đặc biệt ở người cao tuổi và người có bệnh lý nền. Thời tiết chuyển lạnh đột ngột không chỉ gây cảm lạnh thông thường mà còn là tác nhân nguy hiểm dẫn đến đột quỵ – căn bệnh cấp tính, có thể cướp đi mạng sống chỉ trong vài phút nếu không được xử lý kịp thời.

Tuy nhiên, điều đáng nói là không phải ai cũng nhận thức được dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ, dẫn đến việc chậm trễ trong cấp cứu và để lại hậu quả nghiêm trọng. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu vì sao đột quỵ tăng vào mùa lạnh, cách nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Vì sao đột quỵ tăng vào mùa lạnh?

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do dòng máu nuôi não bị gián đoạn đột ngột. Có hai loại đột quỵ chính:

- Đột quỵ do thiếu máu não (nhồi máu não): Chiếm khoảng 80% các ca, do cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu.
- Đột quỵ do xuất huyết não: Do vỡ mạch máu não, thường nguy hiểm và tỷ lệ tử vong cao hơn.

đột quỵ tăng mạnh mùa lạnh

Mối liên hệ giữa mùa lạnh và nguy cơ đột quỵ tăng cao

Nhiều thống kê y tế cho thấy số ca đột quỵ tăng đáng kể vào mùa đông hoặc khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột. Nguyên nhân được lý giải như sau:

- Nhiệt độ giảm làm mạch máu co lại: Khi trời lạnh, cơ thể phản ứng bằng cách co mạch để giữ nhiệt, điều này khiến huyết áp tăng cao – yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến đột quỵ.
- Tăng đông máu: Trời lạnh khiến máu trở nên “đặc” hơn, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông gây tắc mạch.
- Sự thay đổi huyết áp đột ngột: Những người có bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ, dễ bị đột quỵ nếu không kiểm soát huyết áp ổn định.
- Ít vận động, uống ít nước trong mùa lạnh cũng góp phần làm máu lưu thông kém, tăng nguy cơ tai biến.
- Giấc ngủ sâu và lạnh buổi sáng sớm: Nhiều ca đột quỵ xảy ra vào sáng sớm khi nhiệt độ thấp nhất trong ngày.

Những ai có nguy cơ đột quỵ cao trong mùa lạnh?

- Người cao tuổi (trên 60 tuổi): Mạch máu đã kém đàn hồi, dễ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nhiệt độ.
- Người bị tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu.
- Người có tiền sử bệnh tim mạch, đột quỵ, rung nhĩ.
- Người hút thuốc lá, uống rượu, ít vận động.
- Người sống trong môi trường lạnh, không giữ ấm đầy đủ.

Việc nhận diện các đối tượng nguy cơ cao giúp bạn có kế hoạch phòng ngừa sớm và chủ động hơn khi mùa lạnh đến.

Dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ không nên bỏ qua

Đột quỵ có thể xảy ra đột ngột, nhưng trong nhiều trường hợp, cơ thể vẫn phát ra những tín hiệu cảnh báo sớm trước vài giờ hoặc vài ngày. Việc nhận diện các dấu hiệu này đóng vai trò then chốt trong cấp cứu kịp thời.

Nhận diện bằng quy tắc FAST:

F – Face (Mặt): Khuôn mặt bị xệ một bên, méo miệng, cười lệch. A – Arm (Tay): Yếu hoặc tê một bên tay (hoặc chân), không thể giơ đều cả hai tay. S – Speech (Lời nói): Nói khó, nói ngọng, không hiểu được lời người khác. T – Time (Thời gian): Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên, cần gọi cấp cứu ngay lập tức, thời gian là yếu tố sống còn.

Dấu hiệu đột quỵ - quy tắc befast

Các dấu hiệu khác:

- Đau đầu dữ dội, đột ngột, không rõ nguyên nhân.
- Hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, đi đứng loạng choạng.
- Mất thị lực đột ngột một bên mắt hoặc nhìn mờ cả hai mắt.
- Mất trí nhớ tạm thời, lú lẫn, không nhận biết người quen.
- Tê bì tay chân, đặc biệt là nửa người.

Lưu ý: Nhiều người chủ quan vì triệu chứng ban đầu nhẹ hoặc tự hết sau vài phút. Tuy nhiên, đó có thể là “cơn thiếu máu não thoáng qua” – dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ thực sự sắp xảy ra.

Cách xử trí khi gặp người có dấu hiệu đột quỵ

Thời gian vàng để cấp cứu đột quỵ là trong vòng 3–4,5 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng. Càng đưa bệnh nhân đến bệnh viện sớm, khả năng cứu sống và giảm biến chứng càng cao.

Các bước cần làm:

- Gọi cấp cứu ngay lập tức (115) – không chờ xem tình trạng có tự khỏi hay không.
- Giữ người bệnh nằm yên, không để té ngã, không di chuyển mạnh.
- Không cho ăn uống hay uống thuốc, vì có thể bị sặc nếu đã mất phản xạ nuốt.
- Ghi nhớ thời điểm khởi phát triệu chứng để cung cấp cho bác sĩ.
- Giữ ấm cho bệnh nhân, đặc biệt là phần đầu và cổ.

Tuyệt đối không tự ý cạo gió, bấm huyệt, cho uống nước chanh hay thuốc hạ huyết áp khi chưa có hướng dẫn y tế.

người lên cơn đột quỵ nhưng không được cấp cứu kịp thời

Cách xử trí khi gặp người có dấu hiệu đột quỵ

Phòng ngừa đột quỵ hiệu quả trong mùa lạnh

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, nhất là với căn bệnh nguy hiểm như đột quỵ. Dưới đây là những biện pháp giúp bạn và người thân chủ động phòng ngừa đột quỵ trong mùa lạnh:

Giữ ấm cơ thể đúng cách

- Mặc đủ ấm, đặc biệt là vùng cổ, đầu, tay chân.
- Sử dụng máy sưởi, túi chườm, nước ấm khi cần.
- Không ra ngoài trời lạnh đột ngột, nhất là buổi sáng sớm hoặc tối muộn.

Kiểm soát tốt các bệnh lý nền

- Đo huyết áp thường xuyên, nhất là với người cao tuổi.
- Uống thuốc đúng theo đơn của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều.
- Kiểm tra mỡ máu, đường huyết định kỳ.
- Tái khám chuyên khoa tim mạch, thần kinh định kỳ.

Vận động đều đặn, uống đủ nước

- Tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày như đi bộ, yoga, khí công.
- Tránh nằm nhiều, ngồi một chỗ quá lâu.
- Uống đủ nước dù không cảm thấy khát, khoảng 1,5–2 lít mỗi ngày.