Tắc nghẽn động mạch vành – triệu chứng dễ bị hiểu lầm là… đau dạ dày!

Chính sự chủ quan, nhầm lẫn trong nhận biết ban đầu khiến nhiều người bỏ lỡ “thời gian vàng” để điều trị, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim cấp, suy tim hoặc đột tử. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu:

• • Tắc nghẽn động mạch vành là gì?
  • Tại sao triệu chứng lại dễ nhầm với bệnh dạ dày?
  • Làm sao để phân biệt hai tình trạng này?
  • Khi nào cần đi khám và điều trị kịp thời?

Tắc nghẽn động mạch vành là gì?

Động mạch vành là hệ thống mạch máu nuôi dưỡng cơ tim. Khi một hoặc nhiều nhánh động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn do mảng xơ vữa và cục máu đông, lượng máu giàu oxy không đủ cung cấp cho cơ tim. Nếu tình trạng kéo dài hoặc nghiêm trọng, vùng cơ tim bị thiếu máu sẽ bị tổn thương hoặc hoại tử – gọi là nhồi máu cơ tim.

Nguyên nhân gây tắc nghẽn động mạch vành:

• • Tăng cholesterol máu, đặc biệt là LDL (cholesterol “xấu”)
  • Tăng huyết áp mạn tính
  • Tiểu đường type 2
  • Hút thuốc lá
  • Thừa cân, béo phì
  • Lối sống ít vận động, ăn nhiều chất béo bão hòa
  • Stress kéo dài

Tắc nghẽn động mạch vành có thể diễn tiến âm thầm trong nhiều năm và chỉ được phát hiện khi xảy ra các cơn đau ngực, khó thở, hoặc biến chứng cấp tính.

Vì sao tắc nghẽn động mạch vành dễ bị nhầm với đau dạ dày?

Tắc nghẽn động mạch vành là tình trạng dòng máu nuôi tim bị cản trở bởi sự tích tụ của mảng xơ vữa hoặc cục máu đông trong lòng mạch. Khi lưu lượng máu bị hạn chế, cơ tim không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, dẫn đến đau hoặc khó chịu. Tuy nhiên, điều đặc biệt là cơn đau do thiếu máu cơ tim không phải lúc nào cũng xuất hiện rõ ở vùng ngực trái như ta vẫn tưởng, mà đôi khi biểu hiện dưới dạng đau vùng thượng vị – vị trí vốn thường liên quan đến bệnh dạ dày.

Dưới đây là những lý do giải thích vì sao triệu chứng tắc nghẽn động mạch vành lại rất dễ bị hiểu lầm là đau dạ dày:

Vùng cảm giác đau chồng lắp giữa tim và dạ dày

Về mặt giải phẫu học, tim và dạ dày nằm gần nhau trong khoang ngực và bụng trên, cùng chịu chi phối bởi các dây thần kinh cảm giác chung như dây thần kinh hoành, dây X (dây phế vị). Điều này khiến cảm giác đau từ tim có thể lan tỏa sang vùng thượng vị, tức vùng bụng trên rốn – vị trí điển hình của đau dạ dày.

Do đó, khi người bệnh mô tả “đau tức bụng trên” hoặc “đầy tức vùng thượng vị”, ngay cả bác sĩ nếu không khai thác kỹ cũng có thể hướng chẩn đoán sang dạ dày thay vì tim.

Cơn đau do tim có thể xuất hiện sau ăn – giống bệnh tiêu hóa

Một đặc điểm dễ gây nhầm lẫn là đau do thiếu máu cơ tim có thể xuất hiện sau bữa ăn no, đặc biệt là khi kết hợp với các hoạt động thể lực nhẹ sau ăn như đi bộ, leo cầu thang. Lý do là:

• • Sau khi ăn, nhu cầu máu cung cấp cho hệ tiêu hóa tăng lên.
  • Tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu, làm cơn thiếu máu cơ tim trở nên rõ rệt hơn nếu có tắc nghẽn mạch vành.

Vì vậy, người bệnh thường mô tả là “ăn xong bị đầy bụng, đau tức vùng bụng trên” – biểu hiện dễ khiến họ nghĩ rằng đó là triệu chứng của rối loạn tiêu hóa hay viêm loét dạ dày, trong khi đó thực chất là cơn đau thắt ngực không điển hình.

Biểu hiện đau mơ hồ, không điển hình

Không phải cơn đau tim nào cũng dữ dội, đau thắt như phim ảnh mô tả. Trên thực tế, nhiều bệnh nhân tắc nghẽn động mạch vành mô tả cảm giác:

• • Đau âm ỉ vùng bụng trên
  • Nặng nề, tức tức dưới ngực hoặc giữa bụng
  • Cồn cào, buồn nôn, thậm chí ợ hơi

Những triệu chứng này trùng khớp với biểu hiện của bệnh lý tiêu hóa, đặc biệt là viêm loét dạ dày – tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản hoặc rối loạn tiêu hóa chức năng. Nếu không có kinh nghiệm lâm sàng hoặc không đi kèm triệu chứng tim mạch rõ rệt, rất dễ bị chẩn đoán nhầm.

Cơn đau do thiếu máu cơ tim có thể không liên quan đến vận động

Một số cơn đau tim (đặc biệt là ở người cao tuổi, phụ nữ, người tiểu đường) có thể xuất hiện khi nghỉ ngơi hoặc khi đang ngủ, không điển hình như đau thắt khi gắng sức. Điều này càng khiến người bệnh không nghi ngờ đến tim, mà dễ quy lỗi cho việc “ăn không tiêu”, “nằm sai tư thế” hay “đầy hơi do đồ ăn”.

Ví dụ, một người lớn tuổi thức dậy lúc 3 giờ sáng vì thấy “đau âm ỉ bụng trên, buồn nôn và vã mồ hôi” rất có thể đang trải qua cơn nhồi máu cơ tim im lặng, chứ không phải đau dạ dày.

Một số thuốc tiêu hóa có thể làm mờ triệu chứng tim

Nhiều bệnh nhân, khi cảm thấy tức bụng, buồn nôn, sẽ tự ý uống:

• • Thuốc trung hòa acid (như omeprazol, kháng acid)
  • Thuốc chống đầy hơi (simethicon)
  • Thuốc chống co thắt (spasfon, buscopan)

Các thuốc này đôi khi giảm nhẹ triệu chứng đau do tác dụng giãn cơ hoặc làm dịu cảm giác, nhưng không điều trị nguyên nhân gốc là thiếu máu cơ tim. Điều này khiến bệnh nhân cảm thấy dễ chịu tạm thời, chủ quan và bỏ lỡ cơ hội chẩn đoán bệnh tim mạch sớm.

Người bệnh không có kiến thức về bệnh tim nên dễ bỏ qua

Trong dân gian, nhiều người vẫn cho rằng đau tim thì phải đau ngực trái dữ dội, lan ra tay, không thở được mới đáng lo. Chính sự hiểu lầm này khiến:

• • Người bệnh chủ quan khi có dấu hiệu đau bụng nhẹ
  • Không đi khám tim mạch vì “đâu có đau ngực”
  • Tự ý điều trị theo hướng tiêu hóa trong thời gian dài, dẫn đến nhồi máu cơ tim cấp hoặc suy tim mạn tính khi phát hiện muộn

Phân biệt đau do tắc nghẽn động mạch vành với đau dạ dày

Việc phân biệt hai tình trạng này là rất quan trọng, vì điều trị sai hướng có thể khiến bệnh lý tim mạch tiến triển nặng và nguy hiểm. Dưới đây là bảng so sánh giúp bạn dễ hình dung:

Những ai dễ gặp tình trạng “đau tim giả đau dạ dày”?

Một số nhóm người đặc biệt cần cảnh giác khi có triệu chứng giống đau dạ dày nhưng không đáp ứng với thuốc điều trị tiêu hóa, bao gồm:

Người có bệnh lý tim mạch nền:

• • Tăng huyết áp
  • Rối loạn mỡ máu
  • Tiểu đường type 2
  • Tiền sử gia đình mắc bệnh tim

Người cao tuổi

• • Triệu chứng thường không điển hình
  • Có thể chỉ thấy mệt mỏi, buồn nôn nhẹ, không có đau rõ ràng
  • Nguy cơ nhồi máu cơ tim im lặng rất cao

Phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh

• • Hormon estrogen giảm khiến nguy cơ xơ vữa mạch tăng
  • Thường có triệu chứng đau không đặc hiệu: tức ngực, khó ngủ, hồi hộp

Khi nào nên nghi ngờ tắc nghẽn động mạch vành dù triệu chứng giống đau dạ dày?

Bạn nên nghĩ đến khả năng đau tim chứ không phải đau dạ dày nếu:

• • Cơn đau vùng thượng vị xảy ra khi gắng sức, leo cầu thang, xúc động mạnh
  • Không đỡ sau khi uống thuốc dạ dày thông thường
  • Có kèm khó thở, vã mồ hôi lạnh, hồi hộp, mệt đột ngột
  • Đau lặp lại theo chu kỳ, đặc biệt vào sáng sớm hoặc ban đêm
  • Bạn thuộc nhóm nguy cơ cao mắc bệnh mạch vành

Trong những trường hợp này, không nên tự ý dùng thuốc tiêu hóa, mà cần đến bệnh viện để làm các xét nghiệm chuyên sâu, bao gồm:

• • Điện tâm đồ (ECG)
  • Xét nghiệm men tim (Troponin, CK-MB)
  • Siêu âm tim, chụp mạch vành nếu cần thiết

Hậu quả khi nhầm lẫn triệu chứng

Rất nhiều trường hợp nhập viện trong tình trạng nhồi máu cơ tim cấp do đã tự ý dùng thuốc dạ dày tại nhà, dẫn đến:

• • Mất “thời gian vàng” để can thiệp mạch vành
  • Diện hoại tử cơ tim lan rộng
  • Gây suy tim cấp, rối loạn nhịp tim, phù phổi cấp
  • Nguy cơ tử vong trong vòng vài giờ nếu không xử lý kịp

Do đó, không được chủ quan với bất kỳ triệu chứng đau ngực, đau vùng thượng vị không rõ nguyên nhân nào, đặc biệt ở người có tiền sử bệnh tim mạch.

Phòng ngừa tắc nghẽn động mạch vành từ sớm

Việc nhận biết sớm là quan trọng, nhưng phòng bệnh từ đầu vẫn là giải pháp tối ưu. Bạn có thể giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch vành bằng cách:

Kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ

• • Duy trì huyết áp <130/80 mmHg
  • Giữ cholesterol LDL <100 mg/dL
  • Kiểm tra đường huyết, HbA1c định kỳ
  • Ngưng hút thuốc lá

Ăn uống lành mạnh

• • Giảm chất béo bão hòa, đường tinh luyện, muối
  • Tăng cường chất xơ, rau xanh, cá béo, hạt dinh dưỡng
  • Tránh ăn no vào buổi tối

Tập luyện thể chất

• • 30 phút/ngày, ít nhất 5 ngày/tuần
  • Ưu tiên đi bộ nhanh, yoga, đạp xe, bơi lội

Giảm căng thẳng và ngủ đủ giấc

• • Stress là yếu tố kích hoạt cơn đau tim
  • Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi ngày, tránh thức khuya

Khám tim mạch định kỳ

• • Người trên 40 tuổi nên kiểm tra mỗi 6–12 tháng
  • Làm ECG, siêu âm tim, xét nghiệm mỡ máu, đường huyết

Tắc nghẽn động mạch vành không phải lúc nào cũng “gõ cửa” bằng cơn đau ngực dữ dội. Trong nhiều trường hợp, nó chỉ biểu hiện bằng một cơn đau âm ỉ vùng bụng trên, buồn nôn hoặc cảm giác khó tiêu – khiến người bệnh chủ quan cho rằng đó chỉ là bệnh dạ dày.

Hiểu đúng, cảnh giác cao và kiểm tra kịp thời sẽ giúp bạn phát hiện sớm và xử lý hiệu quả bệnh lý mạch vành, từ đó phòng ngừa nhồi máu cơ tim và đột tử.

Đừng để sự nhầm lẫn đánh đổi bằng tính mạng. Nếu có nghi ngờ, hãy đi khám chuyên khoa tim mạch càng sớm càng tốt.