Vậy tại sao huyết áp tăng đột ngột? Làm thế nào để phát hiện và kiểm soát huyết áp ngay cả khi bạn không có triệu chứng? Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây để hiểu rõ về “sát thủ thầm lặng” đang âm thầm đe dọa hàng triệu người mỗi ngày.
Huyết áp là gì?
Huyết áp là áp lực của dòng máu tác động lên thành động mạch khi tim co bóp và bơm máu đi khắp cơ thể. Huyết áp được đo bằng hai chỉ số:
-
- Huyết áp tâm thu (chỉ số trên): Áp lực khi tim co bóp.
- Huyết áp tâm trương (chỉ số dưới): Áp lực khi tim nghỉ giữa hai nhịp đập.
Ví dụ, khi bác sĩ nói bạn có huyết áp 120/80 mmHg, nghĩa là huyết áp tâm thu là 120 và tâm trương là 80.
Chỉ số huyết áp bình thường là bao nhiêu?
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các hiệp hội tim mạch uy tín, huyết áp bình thường nên nằm trong khoảng:
-
- Tâm thu: 90 – 120 mmHg
- Tâm trương: 60 – 80 mmHg
Nếu huyết áp tăng cao hơn mức này, đặc biệt vượt ngưỡng 140/90 mmHg, bạn được xem là mắc tăng huyết áp – một tình trạng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát.
Huyết áp tăng đột ngột là tình trạng khiến nhiều người mắc các chứng bệnh nguy hiểm hơn
Vì sao huyết áp tăng đột ngột ngay cả khi bạn cảm thấy khỏe mạnh?
Điều đáng sợ nhất ở bệnh huyết áp tăng đột ngột là nó thường không có triệu chứng rõ rệt trong giai đoạn đầu. Chính vì thế, nhiều người vẫn sống với huyết áp cao mà không hề hay biết. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bệnh đang “ngủ yên”. Trên thực tế, huyết áp cao âm thầm gây tổn thương cho tim, thận, mắt và não mỗi ngày.
Có nhiều nguyên nhân khiến huyết áp tăng đột ngột dù bạn nghĩ mình đang khỏe:
-
- Căng thẳng kéo dài: Căng thẳng trong công việc, học tập, áp lực tài chính hay các mối quan hệ có thể khiến hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh, làm tim đập nhanh và co mạch máu – từ đó khiến huyết áp tăng cao đột ngột.
- Chế độ ăn nhiều muối: Natri trong muối ăn giữ nước trong cơ thể, khiến thể tích máu tăng và làm tăng áp lực lên thành mạch. Việc ăn mặn kéo dài là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng huyết áp, nhất là ở người châu Á.
- Ít vận động: Thói quen lười vận động làm tim yếu đi, mạch máu kém đàn hồi, từ đó dễ dẫn đến huyết áp tăng đột ngột khi gặp các tình huống kích thích.
- Uống rượu, cà phê, hút thuốc: Các chất kích thích làm co mạch máu, tăng nhịp tim và tạo gánh nặng cho hệ tuần hoàn. Dù chỉ dùng một lượng nhỏ nhưng thường xuyên, bạn cũng có thể làm huyết áp tăng dần theo thời gian.
- Thiếu ngủ: Ngủ không đủ hoặc mất ngủ kéo dài làm tăng hormone cortisol – một yếu tố góp phần làm huyết áp tăng đột ngột bất thường.
- Bệnh lý nền: Một số bệnh mạn tính như tiểu đường, bệnh thận, rối loạn tuyến giáp… có thể ảnh hưởng đến cơ chế điều hòa huyết áp trong cơ thể.
Những ai có nguy cơ bị huyết áp tăng đột ngột mà không có triệu chứng?
Mặc dù ai cũng có thể bị tăng huyết áp, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn:
-
- Người trên 40 tuổi.
- Người có tiền sử gia đình bị tăng huyết áp hoặc bệnh tim mạch.
- Người thừa cân, béo phì.
- Người ăn uống không khoa học (nhiều muối, ít rau, uống rượu).
- Người bị stress kéo dài.
- Người lười vận động.
Đáng lưu ý là nhiều người trẻ hiện nay cũng mắc tăng huyết áp nhưng không hề biết, vì không kiểm tra định kỳ và chưa có dấu hiệu cụ thể.
Biến chứng nguy hiểm nếu không kiểm soát huyết áp
Việc chủ quan với chỉ số huyết áp cao có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng:
-
- Đột quỵ (tai biến mạch máu não): Huyết áp tăng đột ngột làm tổn thương thành mạch não, tạo điều kiện hình thành cục máu đông hoặc vỡ mạch máu – dẫn đến đột quỵ, một tình trạng có thể gây liệt, mất trí nhớ hoặc tử vong.
- Nhồi máu cơ tim: Huyết áp cao làm tăng gánh nặng cho tim, khiến tim phải làm việc nhiều hơn và có nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim khi mạch vành bị tắc nghẽn.
- Suy thận: Thận có rất nhiều mạch máu nhỏ, và huyết áp cao kéo dài có thể gây tổn thương, dẫn đến suy giảm chức năng lọc máu.
- Tổn thương mắt: Tăng huyết áp làm tổn thương mạch máu võng mạc, gây mờ mắt, giảm thị lực hoặc thậm chí mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.
Làm thế nào để kiểm soát huyết áp dù bạn đang cảm thấy khỏe mạnh?
Điều quan trọng nhất là chủ động kiểm tra và phòng ngừa trước khi huyết áp gây ra hậu quả. Dưới đây là những cách hiệu quả giúp bạn kiểm soát huyết áp:
-
- Kiểm tra huyết áp định kỳ: Dù không có triệu chứng, bạn nên đo huyết áp ít nhất mỗi 3 – 6 tháng/lần. Với người có yếu tố nguy cơ, nên kiểm tra mỗi tháng. Việc này giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời.
- Giảm lượng muối ăn hàng ngày: Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo mỗi người chỉ nên ăn tối đa 5g muối/ngày (tương đương 1 muỗng cà phê nhỏ). Hãy hạn chế thực phẩm đóng hộp, mì gói, dưa muối…
- Tăng cường ăn rau xanh và trái cây: Chất xơ và kali trong rau củ giúp giảm huyết áp tự nhiên. Nên ăn ít nhất 400g rau và 200g trái cây mỗi ngày.
- Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất như đi bộ, yoga, bơi lội, đạp xe… giúp tăng tuần hoàn, giảm căng thẳng và hạ huyết áp hiệu quả. Chỉ cần 30 phút mỗi ngày cũng tạo ra sự khác biệt lớn.
- Ngủ đủ giấc và giảm stress: Ngủ đủ từ 7 – 8 tiếng mỗi đêm giúp hệ thần kinh ổn định. Học cách thư giãn qua thiền, hít thở sâu, nghe nhạc nhẹ để giảm áp lực tâm lý.
- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và cà phê: Hút thuốc và uống rượu là hai yếu tố làm tăng nguy cơ tăng huyết áp gấp nhiều lần. Hãy cắt giảm hoặc ngưng hoàn toàn nếu có thể.
- Sử dụng thuốc theo chỉ định nếu cần thiết: Với những người đã được chẩn đoán tăng huyết áp, việc dùng thuốc đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ là bắt buộc. Không tự ý ngưng thuốc dù bạn thấy “khỏe bình thường”.
Tập thể dục đều đặn sẽ làm giảm tình trạng huyết áp tăng đột ngột
Huyết áp tăng đột ngột không chỉ là một con số trên máy đo. Nó là chỉ báo quan trọng về sức khỏe tim mạch và toàn cơ thể. Điều nguy hiểm là bạn có thể hoàn toàn không cảm thấy gì bất thường cho đến khi những biến chứng nặng nề xảy ra.
Vì thế, đừng chờ đến khi có triệu chứng mới kiểm tra huyết áp. Hãy chủ động theo dõi sức khỏe định kỳ, điều chỉnh lối sống khoa học và giữ cho chỉ số huyết áp luôn trong giới hạn an toàn. Đó là cách tốt nhất để bạn sống khỏe mạnh, chủ động và hạnh phúc hơn mỗi ngày.
