Đột quỵ có thể xảy ra chỉ sau 5 phút mất ngủ – Bạn đã biết chưa?

Mất ngủ là gì?

Mất ngủ (insomnia) là tình trạng rối loạn giấc ngủ khiến người bệnh khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu, dễ tỉnh giấc giữa đêm hoặc thức dậy quá sớm và không thể ngủ lại. Mất ngủ có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người trưởng thành và người cao tuổi.

Có hai loại mất ngủ chính:

• • Mất ngủ cấp tính: Thường kéo dài trong vài ngày đến vài tuần, do các yếu tố tạm thời như căng thẳng, thay đổi môi trường ngủ hoặc dùng một số loại thuốc.
  • Mất ngủ mãn tính: Xảy ra ít nhất 3 lần mỗi tuần và kéo dài trên 3 tháng, thường liên quan đến các rối loạn tâm lý hoặc bệnh lý nền.

Mất ngủ ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe?

Giấc ngủ đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phục hồi thể chất, cân bằng nội tiết tố và hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh. Khi bị mất ngủ, cơ thể không được nghỉ ngơi đúng cách, dẫn đến hàng loạt vấn đề nghiêm trọng:

• • Tăng nguy cơ bệnh tim mạch: Mất ngủ khiến huyết áp tăng cao, rối loạn nhịp tim và gia tăng xơ vữa động mạch.
  • Rối loạn chuyển hóa: Thiếu ngủ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, béo phì do ảnh hưởng đến nội tiết tố kiểm soát cảm giác đói.
  • Suy giảm miễn dịch: Hệ miễn dịch yếu đi khi cơ thể không được nghỉ ngơi đủ, dễ dẫn đến nhiễm trùng.
  • Tăng nguy cơ tai biến mạch máu não (đột quỵ): Đây là một trong những hệ quả nguy hiểm nhất của mất ngủ mà nhiều người không lường trước.

Mất ngủ là một trong số các nguyên nhân gây đột quỵ

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) xảy ra khi nguồn máu cung cấp cho não bị gián đoạn, dẫn đến não bị thiếu oxy và chất dinh dưỡng. Nếu không được cấp cứu kịp thời, các tế bào não bắt đầu chết chỉ trong vài phút, để lại những hậu quả nặng nề, thậm chí tử vong.

Có hai loại đột quỵ chính:

• • Đột quỵ do thiếu máu cục bộ: Chiếm khoảng 85% các trường hợp, xảy ra khi cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu não.
  • Đột quỵ do xuất huyết não: Do vỡ mạch máu trong não gây chảy máu.

Đột quỵ có thể đến bất ngờ và không chừa một ai, nhưng một trong những yếu tố nguy cơ cao nhất chính là mất ngủ.

Mối liên hệ giữa mất ngủ và đột quỵ: Những con số biết nói

Các nghiên cứu y học gần đây đã phát hiện mối liên hệ rõ rệt giữa mất ngủ và đột quỵ:

• • Một nghiên cứu đăng trên Journal of Clinical Sleep Medicine cho thấy, những người mất ngủ kinh niên có nguy cơ đột quỵ cao gấp 4 lần so với người ngủ đủ giấc.
  • Các nghiên cứu tại Đại học Harvard cũng chỉ ra rằng, chỉ cần thiếu ngủ 1 – 2 tiếng mỗi đêm trong thời gian dài đã đủ làm tăng huyết áp – yếu tố nguy cơ trực tiếp gây đột quỵ.
  • Nguy hiểm hơn, các chuyên gia thần kinh còn cảnh báo rằng, sự thiếu ngủ cấp tính đột ngột (ngay cả trong vòng 5-15 phút đầu tiên sau khi khó ngủ hoặc mất ngủ kéo dài) có thể làm rối loạn nhịp tim và huyết áp, từ đó kích hoạt cơn đột quỵ ở người có sẵn yếu tố nguy cơ.

Vì sao mất ngủ lại gây đột quỵ?

Giấc ngủ và hệ thần kinh trung ương có mối quan hệ chặt chẽ. Khi mất ngủ, cơ thể trải qua nhiều thay đổi sinh lý bất thường:

1. 1. Tăng hoạt động giao cảm: Khi tỉnh táo quá mức, hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh hơn, làm tim đập nhanh, huyết áp tăng cao – tiền đề cho đột quỵ.
   2. Rối loạn mạch máu não: Thiếu ngủ gây viêm và tổn thương thành mạch máu, dễ dẫn đến tắc nghẽn hoặc vỡ mạch.
   3. Tăng đông máu: Mất ngủ làm tăng nồng độ fibrinogen – một loại protein tham gia vào quá trình đông máu, từ đó tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
   4. Suy giảm kiểm soát huyết áp: Người mất ngủ thường có huyết áp ban đêm không giảm như bình thường, dẫn đến tăng áp lực lên thành mạch.

Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ do mất ngủ

Không phải ai mất ngủ cũng sẽ bị đột quỵ, nhưng nếu bạn có các biểu hiện dưới đây, hãy đặc biệt cảnh giác:

• • Cảm thấy tê yếu đột ngột ở mặt, tay hoặc chân, đặc biệt là một bên cơ thể.
  • Mất thị lực tạm thời ở một hoặc cả hai mắt.
  • Khó nói, nói ngọng, không hiểu lời người khác.
  • Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.
  • Hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc khó phối hợp động tác.

Nếu gặp các triệu chứng này, cần gọi cấp cứu ngay lập tức, vì “thời gian là não” – mỗi phút trôi qua có thể khiến hàng triệu tế bào não chết đi.

Ai là người dễ bị đột quỵ do mất ngủ?

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn khi mất ngủ:

• • Người lớn tuổi (trên 60 tuổi).
  • Người có bệnh nền như cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu.
  • Người bị rối loạn lo âu, trầm cảm.
  • Người nghiện rượu, thuốc lá.
  • Người thường xuyên làm việc ca đêm hoặc thay đổi múi giờ.

Giải pháp phòng ngừa mất ngủ để giảm nguy cơ đột quỵ

Để bảo vệ sức khỏe não bộ và tim mạch, đặc biệt là phòng tránh đột quỵ, điều quan trọng là bạn cần xây dựng thói quen ngủ lành mạnh:

• • Thiết lập lịch ngủ đều đặn: Hãy cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần. Nhịp sinh học ổn định giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.
  • Tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ: Ánh sáng xanh từ điện thoại, máy tính bảng, tivi có thể ức chế sản xuất melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ.
  • Tạo không gian ngủ lý tưởng: Phòng ngủ nên yên tĩnh, tối, nhiệt độ mát mẻ và không có tiếng ồn. Dùng rèm che sáng và cách âm tốt giúp giấc ngủ sâu hơn.
  • Tránh sử dụng chất kích thích: Không nên uống cà phê, trà đặc hoặc rượu trước giờ ngủ. Nicotin và caffeine là các chất gây tỉnh táo mạnh.

Hạn chế chất kích thích sẽ khiến tình trạng mất ngủ giảm đi

• • Thư giãn trước khi ngủ: Nghe nhạc nhẹ, thiền, đọc sách hoặc ngâm chân nước ấm có thể giúp cơ thể thư giãn, dễ đi vào giấc ngủ hơn.
  • Tập thể dục đều đặn: Vận động mỗi ngày không chỉ tốt cho tim mạch mà còn cải thiện chất lượng giấc ngủ. Tuy nhiên, nên tránh tập luyện sát giờ đi ngủ.
  • Thăm khám nếu mất ngủ kéo dài: Nếu tình trạng mất ngủ không cải thiện sau 2 tuần, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị sớm.

Mất ngủ tưởng chừng như một vấn đề nhỏ nhặt trong cuộc sống thường ngày, nhưng thực tế lại tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời. Chỉ cần 5 phút mất ngủ đối với người có nguy cơ cao cũng có thể là mồi lửa châm ngòi cho một cơn đột quỵ. Vì vậy, việc quan tâm đến chất lượng giấc ngủ chính là một cách thiết thực để bảo vệ sức khỏe toàn diện. Đừng xem nhẹ giấc ngủ – đó là “liều thuốc tự nhiên” quan trọng bậc nhất mà bạn có thể dành cho chính mình mỗi ngày.