Đừng đợi đến khi đột quỵ ập đến mới hối hận!

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của đột quỵ, tại sao nó lại nguy hiểm đến vậy khi đột quỵ ập đến, những sai lầm phổ biến khiến người trẻ cũng có thể trở thành nạn nhân, và quan trọng nhất: Làm thế nào để không phải hối hận vì đã không phòng tránh từ sớm.

Đột quỵ là gì và vì sao lại nguy hiểm đến vậy?

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn do:

• • Tắc mạch (đột quỵ thiếu máu não): chiếm khoảng 85% các trường hợp, xảy ra khi cục máu đông chặn dòng chảy trong mạch máu não.
  • Vỡ mạch máu (đột quỵ xuất huyết): xảy ra khi mạch máu não bị vỡ, máu tràn vào mô não, gây tổn thương tế bào não.

Trong cả hai trường hợp, tế bào não bị thiếu oxy sẽ chết dần chỉ sau vài phút, gây tổn thương vĩnh viễn. Nếu không cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” (3–6 giờ đầu), người bệnh có thể:

• • Tử vong
  • Liệt nửa người, mất ngôn ngữ
  • Suy giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ
  • Phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm sóc

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 200.000 ca đột quỵ mới, trong đó gần 50% tử vong. Đặc biệt, độ tuổi mắc đột quỵ ngày càng trẻ hóa – không hiếm những trường hợp mới ngoài 30, thậm chí dưới 25 tuổi.

“Đột quỵ ập đến” – Không báo trước nhưng không phải không có dấu hiệu

Một trong những lý do khiến đột quỵ trở nên nguy hiểm là vì nó thường đến bất ngờ, nhưng thực tế, cơ thể vẫn thường phát tín hiệu cảnh báo trước đó. Vấn đề là chúng ta bỏ qua những tín hiệu ấy vì cho rằng “không sao đâu”.

Những dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ:

• • Tê yếu tay, chân hoặc mặt, thường một bên cơ thể
  • Nói ngọng, nói khó, không diễn đạt được câu hoàn chỉnh
  • Chóng mặt, mất thăng bằng, không kiểm soát được bước đi
  • Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân
  • Mờ mắt hoặc mất thị lực tạm thời một hoặc cả hai bên

Hãy đển ý đến những dấu hiệu cho thấy đột quỵ ập đến

Ngoài ra, những cơn “thiếu máu não thoáng qua” (TIA) cũng là lời cảnh báo mạnh mẽ. Đây là những cơn đột quỵ nhẹ, hồi phục trong vài phút đến vài giờ, nhưng có thể dẫn đến đột quỵ thật sự trong vòng 90 ngày nếu không xử lý kịp thời.

Những ai có nguy cơ bị đột quỵ cao nhất?

Bạn không cần già mới phải lo lắng về đột quỵ. Bất kỳ ai mang trong mình các yếu tố dưới đây đều có nguy cơ cao:

Yếu tố không thể thay đổi:

• • Tuổi tác: người trên 50 tuổi có nguy cơ cao hơn, nhưng đột quỵ ở người trẻ đang tăng nhanh.
  • Di truyền: nếu người thân từng bị đột quỵ, bạn có nguy cơ cao hơn.

Yếu tố có thể kiểm soát được:

• • Tăng huyết áp: yếu tố nguy cơ lớn nhất gây đột quỵ.
  • Đái tháo đường: làm tổn thương mạch máu não.
  • Rối loạn mỡ máu: dẫn đến xơ vữa động mạch, cản trở lưu thông máu.
  • Hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều
  • Béo phì, lười vận động
  • Căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ
  • Bệnh tim mạch (rung nhĩ, suy tim)

Việc phát hiện và kiểm soát các yếu tố nguy cơ này sớm bao nhiêu, bạn càng giảm nguy cơ đột quỵ nhiều bấy nhiêu.

Sai lầm khiến nhiều người để đột quỵ ập đến mà không phòng ngừa

Chủ quan vì “tôi còn trẻ, khỏe”

Rất nhiều người trẻ hiện nay bỏ qua việc tầm soát sức khỏe vì nghĩ mình còn khỏe mạnh. Tuy nhiên, đột quỵ không phân biệt tuổi tác. Việc thức khuya, stress kéo dài, ăn uống không kiểm soát, làm việc văn phòng ít vận động khiến nguy cơ đột quỵ ở người trẻ ngày càng tăng.

Không đo huyết áp, không kiểm tra định kỳ

Tăng huyết áp được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì diễn tiến âm thầm. Nhiều người chỉ phát hiện mình bị cao huyết áp khi đã bị đột quỵ. Đo huyết áp thường xuyên, xét nghiệm mỡ máu, đường huyết định kỳ là điều bắt buộc nếu muốn bảo vệ sức khỏe não bộ.

Bỏ qua cơn thiếu máu não thoáng qua

Một cơn choáng váng, nói ngọng, nhìn mờ thoáng qua chỉ vài phút – nhiều người cho rằng đó là do mệt mỏi và không đi khám. Nhưng đây có thể là “lời cảnh báo cuối cùng” trước khi đột quỵ ập đến thực sự.

Làm sao để không trở thành nạn nhân tiếp theo của đột quỵ?

Bạn có thể làm rất nhiều điều để phòng ngừa đột quỵ từ hôm nay, chỉ cần kiên trì và bắt đầu từng bước nhỏ.

Kiểm soát huyết áp nghiêm túc

• • Đo huyết áp tại nhà mỗi ngày nếu có nguy cơ.
  • Duy trì huyết áp dưới 130/80 mmHg.
  • Dùng thuốc theo chỉ định, tuyệt đối không tự ngừng thuốc.

Dinh dưỡng thông minh

• • Ăn nhạt: giảm muối, giảm nước mắm, nước tương.
  • Tăng cường rau xanh, cá, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt.
  • Tránh đồ chiên rán, mỡ động vật, thức ăn nhanh.

  • Uống đủ nước, hạn chế rượu bia, nước ngọt có gas.

Chế độ ăn ngừa đột quỵ ập đến không khó để làm

Vận động đều đặn

• • Đi bộ, đạp xe, yoga ít nhất 30 phút mỗi ngày.
  • Tránh ngồi lâu quá 1 giờ mà không đứng dậy vận động.

Quản lý căng thẳng

• • Học cách thư giãn bằng thiền, hít thở sâu.
  • Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm.
  • Hạn chế làm việc quá sức, thức khuya.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

• • Tối thiểu 6 tháng/lần nếu bạn trên 40 tuổi hoặc có bệnh lý nền.
  • Làm xét nghiệm tầm soát tim mạch, mỡ máu, đường huyết.
  • Siêu âm tim, đo điện tim, chụp mạch nếu bác sĩ chỉ định.

Nếu đột quỵ ập đến – Phản ứng nhanh để giữ mạng sống

Việc cấp cứu sớm khi đột quỵ xảy ra quyết định sống còn. Hãy nhớ quy tắc BEFAST để nhận diện nhanh:

• • B (Balance): mất thăng bằng, loạng choạng.
  • E (Eyes): mờ mắt, nhìn đôi.
  • F (Face): méo mặt, xệ một bên.
  • A (Arms): yếu tay chân, không cử động được.
  • S (Speech): nói ngọng, khó hiểu.
  • T (Time): gọi cấp cứu ngay lập tức – 115.

Đừng chần chừ. Thời gian là não. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào não chết đi vĩnh viễn.

Chủ động hôm nay – Không hối hận ngày mai

Không ai mong muốn bị đột quỵ. Nhưng sự thật là đột quỵ có thể phòng ngừa được – nếu bạn không chủ quan. Đừng đợi đến khi đột quỵ ập đến, để rồi phải đối mặt với những chuỗi ngày phục hồi gian nan, những giọt nước mắt muộn màng hay thậm chí là không còn cơ hội để hối hận.

Hãy lắng nghe cơ thể, thay đổi từng thói quen nhỏ, sống lành mạnh hơn mỗi ngày. Đó là cách tốt nhất để bạn giữ cho não khỏe, tim khỏe, mạch máu khỏe – và sống một cuộc đời trọn vẹn hơn.