Người trên 40 tuổi nhất định phải biết 6 dấu hiệu đột quỵ này

Tuổi 40 không chỉ là cột mốc đánh dấu sự chín muồi trong công việc, cuộc sống mà còn là giai đoạn sức khỏe bắt đầu có những thay đổi âm thầm, đặc biệt là nguy cơ đột quỵ. Theo thống kê của Bộ Y tế, số ca đột quỵ ở người trên 40 tuổi đang ngày một gia tăng và đáng tiếc là phần lớn người bệnh không nhận ra các dấu hiệu cảnh báo sớm.

Phát hiện sớm đột quỵ có thể giúp giành lại sự sống trong “thời gian vàng” (3 – 6 giờ đầu), hạn chế nguy cơ tử vong hoặc tàn phế suốt đời. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu đến bạn 5 dấu hiệu nhận biết đột quỵ sớm theo quy tắc BEFAST – một phương pháp đơn giản, dễ nhớ, đang được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới để cứu sống hàng triệu người mỗi năm.

Đột quỵ là gì và vì sao người trên 40 tuổi cần đặc biệt cảnh giác?

Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi nguồn máu cung cấp cho một phần não bộ bị gián đoạn hoặc giảm đột ngột, khiến tế bào não thiếu oxy và chết đi chỉ sau vài phút. Có hai dạng chính:

- Đột quỵ thiếu máu não (nhồi máu não): chiếm hơn 80%, do tắc nghẽn mạch máu.
- Đột quỵ xuất huyết não: do vỡ mạch máu, máu tràn vào mô não.

Ở tuổi sau 40, cơ thể bắt đầu lão hóa, các mạch máu dần xơ cứng, huyết áp có xu hướng tăng, nguy cơ mắc các bệnh lý nền như tiểu đường, rối loạn mỡ máu, tim mạch… cũng tăng cao. Những yếu tố này chính là “tiền đề” cho một cơn đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Quy tắc BEFAST – Công cụ phát hiện đột quỵ nhanh, chính xác

BEFAST là viết tắt của 6 chữ cái đại diện cho 6 dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ. Đây là phiên bản mở rộng và cập nhật từ quy tắc FAST, được giới chuyên gia y tế khuyến nghị sử dụng để tăng khả năng phát hiện sớm đột quỵ, đặc biệt ở người lớn tuổi.

Dấu hiệu đột quỵ mà người trên 40 tuổi cần chú ý - quy tắc befast

Quy tắc BEFAST là dấu hiệu đột quỵ mà chúng ta có thể để ý tới

BEFAST gồm:

- B – Balance (Thăng bằng): Mất thăng bằng đột ngột, chóng mặt, loạng choạng.
- E – Eyes (Thị lực): Mờ mắt, nhìn đôi hoặc mất thị lực tạm thời.
- F – Face (Khuôn mặt): Méo miệng, xệ mặt một bên.
- A – Arms (Cánh tay): Yếu hoặc liệt tay chân một bên cơ thể.
- S – Speech (Lời nói): Nói ngọng, nói lắp, không hiểu lời người khác.
- T – Time (Thời gian): Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên.

Phân tích chi tiết 5 dấu hiệu đột quỵ theo BEFAST

B – Balance: Mất thăng bằng, chóng mặt

Người sắp đột quỵ thường có cảm giác choáng váng, mất thăng bằng đột ngột, không kiểm soát được cơ thể khi đứng dậy hoặc đi lại. Họ có thể té ngã, đi xiêu vẹo hoặc cảm thấy quay cuồng như đang say rượu dù hoàn toàn tỉnh táo.

Cảnh báo: Nếu cảm giác chóng mặt đi kèm với buồn nôn, tê yếu tay chân hoặc nhìn mờ thì khả năng đột quỵ rất cao.

E – Eyes: Mờ mắt, mất thị lực

Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến thị giác do vùng não kiểm soát mắt bị thiếu máu. Người bệnh có thể:

- Nhìn mờ một hoặc cả hai mắt
- Nhìn đôi (một vật thành hai hình ảnh)
- Mất thị lực tạm thời trong vài phút hoặc vài giờ

Cảnh báo: Nhiều người chủ quan nghĩ là mỏi mắt, nên bỏ lỡ thời điểm vàng điều trị.

F – Face: Méo mặt, xệ một bên khuôn mặt

Yêu cầu người nghi ngờ bị đột quỵ cười hoặc chu môi. Nếu một bên mép bị xệ xuống, không thể cử động hoặc không đều nhau, đây là dấu hiệu tổn thương thần kinh mặt do thiếu máu não.

Cảnh báo: Dù khuôn mặt chỉ hơi lệch, vẫn cần đi kiểm tra ngay.

Một số dấu hiệu đột quỵ bạn cần chú ý đến

A – Arms: Yếu, liệt tay chân một bên

Yêu cầu người bệnh nâng hai tay lên song song. Nếu một tay không thể giữ được vị trí hoặc rơi xuống, đó là dấu hiệu cảnh báo liệt nửa người, biểu hiện điển hình của đột quỵ.

Tình trạng yếu tay có thể kèm theo tê chân cùng bên, mất phối hợp động tác, đi không vững.

S – Speech: Nói ngọng, nói khó

Một trong những biểu hiện thường thấy là:

- Nói lắp, không rõ chữ
- Không thể phát âm một câu đơn giản
- Không hiểu người khác đang nói gì

Cảnh báo: Đây là dấu hiệu rối loạn ngôn ngữ do vùng não kiểm soát lời nói bị thiếu máu hoặc xuất huyết.

T – Time: Hành động ngay, đừng chờ đợi

Thời gian là yếu tố sống còn trong điều trị đột quỵ. Mỗi phút trôi qua, gần 2 triệu tế bào não chết đi nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, khi phát hiện một hoặc nhiều dấu hiệu trong BEFAST:

- Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức
- Không chờ đợi người bệnh “tự khỏi”
- Ghi lại thời điểm xuất hiện triệu chứng đầu tiên
- Giữ người bệnh tỉnh táo, không tự ý cho ăn uống hoặc dùng thuốc

Điều trị trong “thời gian vàng” (dưới 6 giờ) giúp tăng tỷ lệ phục hồi và giảm thiểu di chứng đáng kể.

Những ai có nguy cơ cao cần áp dụng quy tắc BEFAST?

Những đối tượng sau cần đặc biệt ghi nhớ quy tắc BEFAST để tự theo dõi và hỗ trợ người thân:

- Người trên 40 tuổi
- Người có tiền sử cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao
- Người từng bị đột quỵ thoáng qua (TIA)
- Người hút thuốc lá, uống rượu nhiều
- Người béo phì, lười vận động
- Người thường xuyên mất ngủ, căng thẳng