Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, có đến 25% các ca đột quỵ xảy ra trong lúc bệnh nhân đang ngủ. Với người huyết áp cao – nhóm có nguy cơ đột quỵ cao nhất – việc phòng ngừa không chỉ là kiểm soát huyết áp ban ngày mà còn phải đặc biệt lưu ý đến những thói quen trước và trong giấc ngủ.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu 3 sai lầm phổ biến nhưng rất nguy hiểm khiến người huyết áp cao dễ gặp đột quỵ khi ngủ, từ đó đưa ra những giải pháp phòng ngừa hiệu quả và khoa học nhất.
Đột quỵ khi ngủ là gì? Vì sao người huyết áp cao dễ bị?
Đột quỵ khi ngủ là tình trạng máu cung cấp cho não bị gián đoạn (do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu) xảy ra trong lúc người bệnh đang ngủ hoặc lúc mới thức dậy. Một số trường hợp bệnh nhân tỉnh dậy buổi sáng và phát hiện tay chân bị yếu, méo miệng, nói ngọng – dấu hiệu cho thấy cơn đột quỵ đã xảy ra trong lúc họ đang ngủ.
Vì sao người bị huyết áp cao dễ đột quỵ khi ngủ?
-
- Huyết áp thường tăng nhẹ vào rạng sáng (khoảng 3h – 6h sáng) do sự thay đổi của hormone và hoạt động thần kinh.
- Ở người huyết áp cao, độ đàn hồi thành mạch giảm, dễ vỡ khi áp lực máu tăng đột ngột.
- Khi ngủ, nếu thở không đều, hoặc có hội chứng ngưng thở khi ngủ, oxy cung cấp cho não giảm, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
- Một số thói quen tưởng như vô hại trước khi ngủ cũng khiến huyết áp tăng mạnh về đêm mà người bệnh không hay biết.
Đột quỵ khi ngủ rất nguy hiểm nhất là với người huyết áp cao
Sai lầm 1: Không kiểm soát huyết áp vào buổi tối
Rất nhiều người bệnh chỉ đo huyết áp vào ban ngày và chủ quan bỏ qua thời điểm buổi tối – vốn là lúc huyết áp dễ biến động. Trong khi đó, huyết áp ban đêm là chỉ số phản ánh nguy cơ tim mạch rõ ràng nhất, đặc biệt là nguy cơ đột quỵ khi ngủ.
Huyết áp ban đêm có thể tăng do:
-
- Căng thẳng kéo dài trong ngày chưa được giải tỏa
- Ăn mặn vào bữa tối
- Mất ngủ, ngủ không sâu giấc
- Thời tiết lạnh, nhiệt độ giảm về đêm
Theo nghiên cứu, người có huyết áp ban đêm cao hơn ban ngày (dạng “non-dipper”) có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2 – 3 lần bình thường. Việc không kiểm soát huyết áp ban đêm dẫn đến đỉnh huyết áp vào rạng sáng, thời điểm dễ xảy ra đột quỵ khi ngủ nhất.
Giải pháp:
-
- Đo huyết áp vào buổi tối trước khi đi ngủ để theo dõi xu hướng dao động.
- Nếu bác sĩ chỉ định, có thể dùng thuốc hạ huyết áp vào buổi tối thay vì sáng, nhằm kiểm soát huyết áp ban đêm.
- Tăng cường thư giãn, thiền, hít thở sâu trước khi ngủ để ổn định huyết áp.
Sai lầm 2: Ăn tối muộn và quá nhiều natri
Người bị huyết áp cao nếu ăn tối muộn, ăn mặn, hoặc dùng các loại thực phẩm chế biến sẵn vào buổi tối sẽ khiến thận phải hoạt động nhiều hơn trong khi ngủ. Điều này làm tăng thể tích máu, khiến huyết áp tăng trong đêm mà không được kiểm soát, sau đó dễ gặp đột quỵ khi ngủ.
Ngoài ra, ăn muộn khiến cơ thể khó tiêu hóa, dẫn đến khó ngủ – một trong những yếu tố gián tiếp làm huyết áp tăng.
Các loại thực phẩm “nguy hiểm” vào buổi tối:
-
- Mì gói, xúc xích, đồ hộp, nước tương, dưa muối
- Đồ ăn nhanh, pizza, khoai tây chiên
- Lẩu, món nướng nhiều gia vị
- Bánh snack, bim bim có natri cao
Giải pháp:
-
- Ăn tối trước 19h, với lượng vừa đủ, hạn chế dầu mỡ và natri.
- Uống nước ấm sau bữa tối, không uống nhiều nước ngay trước khi đi ngủ để tránh tiểu đêm.
-
Ưu tiên thực phẩm nhẹ nhàng như cháo yến mạch, rau xanh, canh bí đỏ, cá hấp.
Ưu tiên thực phẩm nhẹ nhàng vào buổi tối để tránh bị đột quỵ khi ngủ
Sai lầm 3: Ngủ trong môi trường quá lạnh hoặc sai tư thế
Ngủ trong phòng có nhiệt độ quá lạnh hoặc nằm sai tư thế có thể làm máu lưu thông chậm, gây co mạch đột ngột. Ở người cao huyết áp, điều này có thể dẫn đến vỡ mạch máu hoặc hình thành huyết khối, gây đột quỵ khi ngủ.
Các yếu tố rủi ro thường gặp:
-
- Bật điều hòa quá lạnh vào đêm khuya
- Đắp chăn hở phần vai, cổ, dễ bị lạnh đột ngột
- Nằm sấp hoặc gối đầu quá cao, gây áp lực lên mạch máu não
- Ngủ ngồi (trên ghế, sofa) làm máu dồn xuống chân, cản trở tuần hoàn
Giải pháp:
-
- Giữ nhiệt độ phòng ngủ ở mức 25 – 27 độ C, tránh thay đổi đột ngột nhiệt độ giữa ngày và đêm.
- Sử dụng chăn mỏng, vớ giữ ấm bàn chân trong mùa lạnh.
- Nằm nghiêng trái – tư thế được khuyến khích cho người bệnh tim mạch.
- Tránh gối đầu quá cao hoặc dùng gối quá cứng.
Những dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ khi ngủ
Dù xảy ra trong lúc ngủ, một số dấu hiệu vẫn có thể xuất hiện trước đó vài giờ hoặc trong lúc bệnh nhân chập chờn tỉnh giấc:
-
- Đau đầu dữ dội bất thường vào ban đêm
- Nấc cục, ngáp liên tục, mệt mỏi không rõ lý do
- Mặt đỏ bừng hoặc tím tái khi ngủ
- Cảm giác tê một bên tay, chân, méo miệng khi mới tỉnh
- Rối loạn ý thức sau khi thức dậy
Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, cần đưa người bệnh đi cấp cứu ngay lập tức, không chờ đợi theo dõi tại nhà.
Phòng tránh đột quỵ khi ngủ: Những điều nên làm mỗi ngày
Kiểm soát huyết áp liên tục
-
- Đo huyết áp vào sáng – tối mỗi ngày.
- Tuân thủ điều trị của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc dù huyết áp có vẻ ổn định.
Thiết lập giấc ngủ khoa học
-
- Ngủ sớm (trước 22h), tránh thức khuya.
- Không sử dụng điện thoại, laptop trước khi ngủ ít nhất 30 phút.
- Tạo môi trường ngủ yên tĩnh, thoáng mát, ánh sáng dịu nhẹ.
Vận động nhẹ buổi chiều
-
- Đi bộ 20 – 30 phút trước bữa tối giúp ổn định huyết áp ban đêm.
- Tập các bài yoga, giãn cơ nhẹ vào chiều tối để cải thiện tuần hoàn.
Kiểm soát cảm xúc, tránh căng thẳng
-
- Tránh mang việc vào giường ngủ.
- Hít thở sâu 10 phút mỗi tối hoặc nghe nhạc thiền giúp thư giãn.
Đừng để những thói quen tưởng chừng vô hại dẫn đến hậu quả nghiêm trọng – đột quỵ khi ngủ
Đột quỵ khi ngủ là mối nguy rất thực tế với người cao huyết áp. Điều đáng tiếc là nhiều ca đột quỵ hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu người bệnh và gia đình chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo và loại bỏ sớm những thói quen sai lầm.
Hãy bắt đầu từ việc kiểm soát huyết áp vào buổi tối, điều chỉnh bữa ăn nhẹ nhàng, ngủ đúng cách và giữ cho tinh thần thư thái. Giấc ngủ không chỉ là thời gian nghỉ ngơi mà còn là lúc cơ thể phục hồi. Đừng để giấc ngủ yên bình trở thành hiểm họa chỉ vì sự chủ quan.
