Đột quỵ là gì?
Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn. Điều này có thể do một cục máu đông chặn mạch máu (đột quỵ thiếu máu cục bộ) hoặc do mạch máu bị vỡ (đột quỵ xuất huyết). Khi não không nhận đủ oxy và dưỡng chất, các tế bào não bắt đầu chết đi, dẫn đến những tổn thương nghiêm trọng và có thể gây tử vong.
Nguyên nhân gây ra đột quỵ
Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ, và chúng ta cần nhận thức rõ để có thể phòng ngừa hiệu quả. Một số nguyên nhân chính bao gồm:
-
- Tăng huyết áp: Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra đột quỵ. Huyết áp cao làm tăng áp lực lên các mạch máu, dễ dẫn đến vỡ mạch hoặc hình thành cục máu đông.
- Bệnh tim mạch: Các bệnh lý như bệnh tim thiếu máu cục bộ, loạn nhịp tim hay suy tim đều có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- Tiểu đường: Người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ cao hơn do các biến chứng liên quan đến mạch máu.
- Hút thuốc lá: Nicotine và các hóa chất độc hại trong thuốc lá làm hẹp mạch máu, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thực phẩm nhiều chất béo bão hòa, đường và muối có thể dẫn đến béo phì và tăng huyết áp.
- Lười vận động: Thiếu hoạt động thể chất làm tăng nguy cơ béo phì và các bệnh lý tim mạch.
- Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người từng bị đột quỵ, bạn cũng có nguy cơ cao hơn.
Có nhiều yếu tố gây ra đột quỵ khiến chúng ta cần phải chú ý
Triệu chứng của đột quỵ
Nhận biết sớm các triệu chứng của đột quỵ có thể cứu sống một người. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
-
- Yếu hoặc tê một bên cơ thể: Thường là tay hoặc chân, có thể kèm theo cảm giác mất kiểm soát.
- Khó nói hoặc hiểu lời nói: Người bệnh có thể nói lắp, khó khăn trong việc diễn đạt ý kiến hoặc hiểu những gì người khác nói.
- Mất thăng bằng hoặc phối hợp: Người bệnh có thể cảm thấy chóng mặt, mất thăng bằng hoặc không thể đi lại bình thường.
- Đau đầu dữ dội: Một cơn đau đầu bất ngờ, dữ dội mà không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu của đột quỵ xuất huyết.
Nếu bạn hoặc ai đó xung quanh bạn gặp phải những triệu chứng này, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Thời gian là yếu tố quyết định trong việc điều trị đột quỵ.
Ai có nguy cơ cao?
Đột quỵ có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố di truyền, lối sống và tình trạng sức khỏe. Dưới đây là những đối tượng cần đặc biệt chú ý:
1. Người cao tuổi
Tuổi tác là một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với đột quỵ. Khi chúng ta già đi, các mạch máu trở nên kém linh hoạt hơn và dễ bị tổn thương. Theo thống kê, khoảng 75% các ca đột quỵ xảy ra ở những người trên 65 tuổi. Điều này có nghĩa là nếu bạn ở độ tuổi này, bạn cần phải theo dõi sức khỏe của mình một cách chặt chẽ hơn.
2. Người có tiền sử đột quỵ trong gia đình
Nếu trong gia đình bạn có người từng bị đột quỵ, nguy cơ của bạn cũng sẽ cao hơn. Các yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn xử lý cholesterol, huyết áp và các yếu tố khác liên quan đến sức khỏe tim mạch. Nếu cha mẹ hoặc anh chị em của bạn đã từng bị đột quỵ, hãy thảo luận với bác sĩ về cách kiểm soát các yếu tố nguy cơ của bạn.
3. Người mắc bệnh tim mạch
Các bệnh lý về tim mạch như bệnh tim thiếu máu cục bộ, loạn nhịp tim, hoặc suy tim đều có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Những người bị bệnh tim có thể gặp phải tình trạng cục máu đông hình thành trong tim, sau đó di chuyển đến não và gây ra đột quỵ. Nếu bạn có bất kỳ vấn đề nào liên quan đến tim, hãy thường xuyên kiểm tra sức khỏe và tuân thủ các chỉ định của bác sĩ.
4. Người mắc bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ đột quỵ do ảnh hưởng đến cách cơ thể xử lý glucose và cholesterol. Người mắc bệnh tiểu đường thường có mức cholesterol cao và huyết áp cao, cả hai đều là yếu tố nguy cơ chính của đột quỵ. Nếu bạn bị tiểu đường, việc kiểm soát lượng đường trong máu và duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng.
Người mắc bệnh tiểu đường thường có mức cholesterol cao và huyết áp cao
5. Người béo phì
Béo phì không chỉ là một vấn đề thẩm mỹ mà còn là một yếu tố nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe. Người béo phì thường có huyết áp cao, cholesterol cao và có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn. Tình trạng này làm tăng khả năng bị đột quỵ. Nếu bạn đang gặp vấn đề về cân nặng, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng một kế hoạch giảm cân an toàn và hiệu quả.
6. Người hút thuốc lá
Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra đột quỵ. Nicotine và các hóa chất độc hại trong thuốc lá làm hẹp mạch máu, tăng huyết áp và làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Nếu bạn đang hút thuốc, hãy tìm cách từ bỏ. Có nhiều chương trình hỗ trợ và sản phẩm giúp bạn bỏ thuốc lá, và việc từ bỏ thuốc lá sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe của bạn.
7. Người có lối sống ít vận động
Thiếu hoạt động thể chất là một yếu tố nguy cơ lớn đối với đột quỵ. Lối sống ít vận động có thể dẫn đến béo phì, huyết áp cao và các vấn đề sức khỏe khác. Cố gắng dành ít nhất 150 phút mỗi tuần cho các hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc tập thể dục. Ngay cả những thay đổi nhỏ trong thói quen hàng ngày, như đi bộ thay vì lái xe hoặc sử dụng cầu thang thay vì thang máy, cũng có thể giúp cải thiện sức khỏe của bạn.
8. Người có chế độ ăn uống không lành mạnh
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ đột quỵ. Một chế độ ăn uống giàu chất béo bão hòa, đường và muối có thể dẫn đến tăng huyết áp, cholesterol cao và béo phì. Hãy cố gắng ăn nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh để bảo vệ sức khỏe tim mạch của bạn.
9. Người có tình trạng sức khỏe tâm lý
Một số nghiên cứu cho thấy rằng những người mắc các vấn đề tâm lý như trầm cảm hoặc lo âu có nguy cơ cao hơn bị đột quỵ. Tình trạng tâm lý không ổn định có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, dẫn đến việc bỏ qua các biện pháp chăm sóc sức khỏe cần thiết. Nếu bạn cảm thấy căng thẳng hoặc lo âu, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý hoặc tham gia các hoạt động giúp giảm căng thẳng như yoga, thiền hoặc thể dục.
Cách phòng ngừa đột quỵ
Phòng ngừa đột quỵ không chỉ là trách nhiệm của riêng bạn mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Dưới đây là một số biện pháp bạn có thể thực hiện để giảm nguy cơ mắc bệnh:
-
- Kiểm soát huyết áp: Đo huyết áp thường xuyên và tuân thủ các chỉ định của bác sĩ nếu bạn có huyết áp cao.
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và muối.
- Tập thể dục thường xuyên: Cố gắng dành ít nhất 150 phút mỗi tuần cho các hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc đạp xe.
Tập thể dục thường xuyên như chạy bộ, đạp xe sẽ khiến cơ thể khỏe hơn, phòng tránh đột quỵ
-
- Ngừng hút thuốc: Nếu bạn đang hút thuốc, hãy tìm cách từ bỏ. Có nhiều chương trình hỗ trợ giúp bạn bỏ thuốc lá.
- Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến tim mạch.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đừng quên đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe.
Đột quỵ và tâm lý
Ngoài những yếu tố vật lý, đột quỵ còn có thể ảnh hưởng đến tâm lý của người bệnh và gia đình. Nhiều người sau khi hồi phục từ đột quỵ có thể trải qua cảm giác lo âu, trầm cảm hoặc khó khăn trong việc thích nghi với cuộc sống mới. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống.
Hỗ trợ tâm lý cho người bệnh và gia đình là rất quan trọng. Các liệu pháp tâm lý, nhóm hỗ trợ và các hoạt động xã hội có thể giúp người bệnh cảm thấy được kết nối và giảm bớt cảm giác cô đơn.
Đột quỵ là một căn bệnh nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được. Bằng cách nhận thức rõ về các yếu tố nguy cơ, triệu chứng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, bạn có thể bảo vệ sức khỏe của chính mình và những người xung quanh. Hãy nhớ rằng, sức khỏe là tài sản quý giá nhất mà chúng ta có, và việc chăm sóc bản thân không bao giờ là quá muộn.
