Hôm nay, mình sẽ tổng hợp lại Q&A Sức khỏe tinh thần: Giải đáp 6 thắc mắc phổ biến nhất mùa lễ hội. Đây là những câu hỏi mà có thể bạn cũng đang thắc mắc nhưng chưa dám ngỏ lời cùng ai. Hãy pha một tách trà nóng, ngồi xuống đây và cùng mình gỡ rối nhé!
Chào bạn, những người bạn đang tìm kiếm sự cân bằng giữa những ngày cuối năm hối hả!
Hôm nay là 26/12. Chúng ta vừa đi qua Giáng sinh và đang đếm ngược từng giờ đến Tết Dương lịch.
Trong hộp thư của mình những ngày này, bên cạnh những lời chúc mừng, có rất nhiều tin nhắn bắt đầu bằng: “Mình cảm thấy…”, “Có bình thường không khi…”, “Làm sao để…”.
Có vẻ như đằng sau những bức ảnh check-in rạng rỡ trên Facebook, rất nhiều người trong chúng ta đang âm thầm chiến đấu với những cơn bão lòng: Sự lo âu về năm mới, nỗi buồn vô cớ sau lễ hội, hay sự kiệt sức vì phải “gồng mình” làm hài lòng người khác.
Sức khỏe tinh thần không nên là một chủ đề cấm kỵ hay phải thì thầm trong bóng tối. Nó cần được mang ra ánh sáng, được thảo luận và được giải đáp một cách cởi mở như khi chúng ta bàn về chuyện đau lưng hay mỏi gối vậy.
Q&A Sức Khỏe Tinh Thần: Giải Mã Những “Bất Ổn” Tâm Lý Mùa Lễ Hội & Cách Vượt Qua
Chào mừng bạn đến với phiên “trị liệu nhóm” online. Dưới đây là 6 câu hỏi mình nhận được nhiều nhất trong tuần qua. Hãy xem bạn có thấy bóng dáng mình trong đó không nhé.
Câu hỏi 1: “Tại sao sau khi tiệc tàn, mình lại cảm thấy buồn và trống rỗng kinh khủng, dù lúc nãy còn cười rất to?”
Trả lời:
Chào bạn, cảm giác này có tên khoa học hẳn hoi nhé: “Post-Event Blues” (Nỗi buồn sau sự kiện) hay còn gọi là “Dopamine Crash”.
Hãy tưởng tượng não bộ của bạn như một tài khoản ngân hàng cảm xúc.
-
- Trong suốt bữa tiệc, với âm nhạc, đồ ăn ngon và tiếng cười, bạn đã “rút” một lượng lớn Dopamine và Endorphin (hormone hạnh phúc) để tiêu xài.
- Khi tiệc tàn, không gian trở nên yên tĩnh, lượng hormone này sụt giảm đột ngột xuống dưới mức cân bằng. Sự chênh lệch này tạo ra cảm giác hụt hẫng, cô đơn và trống rỗng.
Lời khuyên:
Đừng hoảng sợ. Hãy chấp nhận nó như một phản ứng sinh học bình thường.
-
- Đừng ở một mình ngay: Nếu có thể, hãy gọi điện tâm sự nhẹ nhàng với một người bạn thân hoặc dọn dẹp nhà cửa trong khi nghe podcast.
- Ngủ một giấc: Giấc ngủ là cách tốt nhất để não bộ tái cân bằng lại lượng chất dẫn truyền thần kinh. Sáng mai ngủ dậy, bạn sẽ thấy khá hơn nhiều.
Câu hỏi 2: “Tết này về quê, mình rất sợ phải đối mặt với những câu hỏi soi mói của họ hàng như ‘Bao giờ cưới?’, ‘Lương tháng bao nhiêu?’. Mình nên làm gì để không bị stress?”
Trả lời:
Đây là “đặc sản” đáng sợ nhất của Tết Việt. Nỗi sợ này được gọi là Social Anxiety (Lo âu xã hội) trong bối cảnh gia đình.
Bạn stress vì bạn cảm thấy mình bị đánh giá và không đáp ứng được kỳ vọng của người khác. Nhưng hãy nhớ: Bạn không nợ ai một lời giải trình về cuộc đời mình cả.
Chiến thuật ứng phó:
-
- Chuẩn bị kịch bản hài hước: Thay vì bực bội, hãy biến nó thành chuyện đùa.
- Hỏi: “Bao giờ cưới?”
- Đáp: “Cháu đang chờ xem năm nay ai lì xì to nhất để lấy vía bác ạ!” (Cười xòa).
- Kỹ thuật “Đánh trống lảng”: Trả lời ngắn gọn rồi hỏi ngược lại về con cái/sức khỏe của họ. Người lớn thường thích nói về bản thân mình hơn là nghe chuyện của bạn.
- Giới hạn tiếp xúc: Nếu cảm thấy “quá tải”, hãy xin phép ra ngoài đi dạo, đi rửa bát hoặc chơi với trẻ con. Đừng ép mình ngồi chịu trận.
- Chuẩn bị kịch bản hài hước: Thay vì bực bội, hãy biến nó thành chuyện đùa.
Câu hỏi 3: “Dạo này cứ lo lắng, stress là mình lại bị đau dạ dày và đầy hơi. Có phải mình bị bệnh gì không?”
Trả lời:
Bạn không tưởng tượng đâu. Đó là sự thật. Đường ruột và Não bộ được kết nối trực tiếp với nhau qua Trục Não – Ruột (Gut-Brain Axis) và dây thần kinh phế vị.
-
- Khi não stress: Nó gửi tín hiệu xuống ruột, làm giảm lưu lượng máu, ức chế enzyme tiêu hóa -> Gây đầy hơi, khó tiêu, co thắt dạ dày.
- Ngược lại, khi ruột “bẩn” (loạn khuẩn do ăn uống lễ hội): Nó gửi tín hiệu lo âu ngược lên não -> Gây bồn chồn, dễ cáu gắt.
Lời khuyên dinh dưỡng (Góc Genki Fami):
Để cắt đứt vòng luẩn quẩn này, bạn cần chăm sóc cả hai đầu cầu.
-
- Người Nhật có một bí quyết rất hay, đó là dùng Natto (đậu tương lên men).
- Tại sao?
- Giải tỏa đường ruột: Lợi khuẩn trong Natto giúp cân bằng hệ vi sinh, làm dịu dạ dày đang “biểu tình”. Khi bụng êm, não sẽ nhận được tín hiệu “An toàn”.
- Thông thoáng tâm trí: Enzyme Nattokinase trong Natto (hoặc viên uống Genki Fami) giúp làm sạch lòng mạch, tăng cường tuần hoàn máu lên não. Khi não được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, nó sẽ xử lý stress tốt hơn, giảm thiểu tình trạng “sương mù não” (Brain fog) và lo âu vô cớ.
Câu hỏi 4: “Năm mới sắp đến rồi nhưng mình chẳng có động lực gì cả, chỉ thấy áp lực vì năm cũ chưa làm được gì. Mình có phải kẻ thất bại không?”
Trả lời:
Tuyệt đối KHÔNG! Bạn đang trải qua hội chứng “New Year Anxiety”.
Mạng xã hội với những bài tổng kết năm rực rỡ khiến chúng ta rơi vào bẫy so sánh. Bạn so sánh “hậu trường” lộn xộn của mình với “thước phim đẹp nhất” của người khác.
Lời khuyên:
-
- Định nghĩa lại thành công: Thành công không chỉ là thăng chức hay mua nhà.
- Bạn vẫn khỏe mạnh sau một năm dịch bệnh/biến động kinh tế -> Thành công.
- Bạn đã học được cách yêu thương bản thân hơn -> Thành công.
- Bạn vẫn giữ được sự tử tế -> Thành công lớn.
- Bỏ qua New Year’s Resolution: Nếu mục tiêu làm bạn áp lực, đừng đặt mục tiêu. Hãy đặt “Từ khóa” (Theme). Ví dụ, từ khóa năm 2026 là “Sức khỏe”. Chỉ cần mỗi ngày bạn làm một việc tốt cho sức khỏe, bạn đã thắng.
- Định nghĩa lại thành công: Thành công không chỉ là thăng chức hay mua nhà.
Câu hỏi 5: “Mình cảm thấy tội lỗi khi từ chối lời mời đi chơi của bạn bè để ở nhà ngủ. Có phải mình đang sống quá ích kỷ?”
Trả lời:
Không hề. Bạn đang thực hành Self-preservation (Tự bảo tồn).
“Pin xã hội” (Social Battery) của mỗi người có dung lượng khác nhau. Có người sạc pin bằng cách đi chơi (Hướng ngoại), có người sạc pin bằng cách ở một mình (Hướng nội).
Nếu bạn cố đi chơi khi đã cạn pin, bạn sẽ trở nên cáu bẳn, mệt mỏi và làm hỏng không khí của cả nhóm. Việc bạn ở nhà sạc lại năng lượng chính là cách bạn chuẩn bị một phiên bản tốt nhất, vui vẻ nhất cho lần gặp sau. Đó là trách nhiệm, không phải ích kỷ.
Cách từ chối khéo: “Cảm ơn cậu đã rủ, mình rất muốn đi nhưng hôm nay mình cần nạp lại năng lượng một chút. Hẹn cậu bữa khác mình bù nhé!”.
Câu hỏi 6: “Làm sao để ngủ ngon khi trong đầu cứ chạy ‘cuốn phim’ về những lỗi lầm trong quá khứ hoặc lo lắng về tương lai?”
Trả lời:
Chào mừng bạn đến với hội “Overthinker” (Những người suy nghĩ quá nhiều) về đêm.
Ban ngày bận rộn nên não không có thời gian xử lý thông tin. Ban đêm khi yên tĩnh, não bắt đầu lôi tất cả “file tồn đọng” ra giải quyết, khiến bạn mất ngủ.
Lời khuyên:
-
- Kỹ thuật “Đổ rác não bộ” (Brain Dump): Trước khi lên giường, hãy viết hết những lo lắng ra giấy. Hãy nói với não bộ: “Tao đã ghi lại rồi, mai giải quyết, giờ không cần nhớ nữa”.
- Tập thở 4-7-8: Hít vào 4 giây – Nín thở 7 giây – Thở ra 8 giây. Kỹ thuật này buộc não phải tập trung vào hơi thở và quên đi suy nghĩ lan man.
- Hỗ trợ tuần hoàn: Đôi khi khó ngủ là do máu lên não kém (thiếu máu não). Hãy duy trì thói quen vận động nhẹ và bổ sung dưỡng chất hỗ trợ tuần hoàn (như Nattokinase) để giấc ngủ sâu hơn.
Góc Nhìn Tích Cực: Sức Khỏe Tinh Thần Là Một Hành Trình
Sức khỏe tinh thần không phải là đích đến nơi mà bạn lúc nào cũng vui vẻ 24/7.
Sức khỏe tinh thần là khả năng đi qua những cảm xúc tiêu cực mà không bị mắc kẹt lại trong đó.
Việc bạn cảm thấy buồn, lo âu, hay mệt mỏi trong mùa lễ hội là hoàn toàn bình thường. Nó cho thấy bạn là một con người có cảm xúc, có trách nhiệm và đang cố gắng mỗi ngày.
Chúc bạn những ngày cuối năm thật bình yên và dịu dàng với bản thân!
